Magazyn6f001

656

INDJE BRYTYJSKIE

nów. W porze deszczowej prowadzą one niezmierne masy wód, częstokroć szeroko poza koryto się rozlewających, w porze suchej zaś nawet największe rzeki stają się bardzo płytkie.

Na klimat I. prócz położenia geograficznego decydujący wpływ wywierają perjo-dyczne wiatry, wyrównywujące każdorazową różnicę ciśnień mas powietrza nad lądem i morzem w okresie zimy i lata, zwane mon-sunami. Monsun letni, wiejąc od strony morza ku lądowi, przynosi obfite opady, których natężenie wzrasta od zachodu ku wschodowi z lokalnemi nasileniami na dowietrznych stokach wyżyny oraz Himalajów i gór wschodnio-indyjskich, gdzie stacja Czerrapandżi na stokach gór Chasja notuje do 12 m opadów rocznie. Najmniej deszczu otrzymują obszary położone nad dolnym Indusem (pustynia Thar), następnie Pandżab oraz niektóre zasłonięte krawędzią części wyżyny. Nasilenie opadów na wielkiej nizinie wzrasta równomiernie ku wschodowi, wahając się w granicach 500 do 2400 mm (Sibsagar w Assamie), na stokach wyżyny natomiast sięga często 5 000 mm. (lorąco-mokrej porze letniej przeciwstawia się chlodno-sucha pora zimowa, pozostająca pod wpływem mon su nu lądowego, przypadająca na koniec jesieni i zimę. Rozdziela je gorąco -sucha pora wiosenna, przypadająca na okres między-monsunowy t. j. na czas wyrównania się temperatur lądu i morza. Średnie temperatury w Indjach maleją od południa (Tri-chinopoli 28,1° C) ku północy (Lahore 23,8°C), w którym to kierunku wzrastają zarazem ich amplitudy iod 6,6° C na południu do 22⁰ C na północy), z tern że na wybrzeżach zmiany te występują wolniej niż we wnętrzu kraju. Na wyżynach i w Himalajach przebieg temperatur jest uzależniony, rzecz jasna, od wzniesienia danego tery-torjum ponad poziom morza. Przebieg pojawiania się monsunów jest nieregularny, a nierzadkie opóźnienie monsunu letniego staje się źródłem katastrofalnych nieurodzajów, a z niemi masowych głodów.

3. Stosunki demograficzne. W r. 1931

I. zamieszkiwało 353 869 880 osób. Rozmieszczenie owej masy ludzkiej na obszarze tego kraju jest bardzo nierównomierne, obok bowiem rozległych obszarów, prawie zupełnie bezludnych, spotyka się tam tery-torja o wręcz niezwykłej gęstości zaludnienia. Takiem wielkiem skupiskiem ludności jest przedewszystkiem zamieszkiwana przez */, ludności I. nizina nad Gangesem i dolnym Bramaputrą, gdzie gęstość zaludnienia waha się między 150—380 osób/km², na obszarze samej delty dochodząc nawet do 830 mieszk./km² (powiat Dakka). Na wyżynie gęstość zaludnienia jest znacznie niższa i rzadko przekracza 75 osób/km². Najsłabiej zamieszkana jest północno-zachodnia część I., nadewszystko zaś obszary położone na wschód od dolnego Indusu (pustynia Thar).

Podstawę rasową ludności I. stanowią następujące typy antropologiczne:

x. typ indo-aryjski, przeważający wśród ludności Pandżabu i Kaszmiru oraz w krainach sąsiednich;

2.    negroidalny typ drawidzki, w formie czystej występujący na półwyspie od przylądka Komorin do Pal Ghat na zachodzie, na wschodzie zaś sięgający aż po dolną Dżamnę;

3.    zbliżony do drawidzkiego negroidalny typ weddyjski, dziś liczący już tylko około 100 000 głów, skupiony w ostępach leśnych na południu półwyspu;

4.    typ mongoloidalny, rozpowszechniony w środkowych i wschodnich Himalajach i w Birmie, oraz

5.    typ indo-irański, przeważający na zachód od Indusu.

Znaczna część ludności przedstawia nadto typ mieszany bądź indo-drawidzki, bądź mongolo-drawidzki, bądź wreszcie irańsko-drawidzki. Najliczniej reprezentowany jest mieszaniec indo-drawidzki, pospolity w środkowej części niziny indyjskiej. Mieszańcy irańsko-drawidzcy występują licznie w zachodniej stronie półwyspu, zaś mongolo-drawidzcy w Bengalji i Orissie.

Nie mniejszą od rasowej różnorodnością odznaczają się i języki używane w I. Należą one do dwóch głównych grup językowych, a to: indo-aryjskiej i drawidzkiej, przyczem zasiąg owych odmian językowych na terenie I. nie pokrywa się bynajmniej z rozmieszczeniem typów rasowych. Dotyczy to przedewszystkiem języków indo-aryjskich, których zasiąg wykracza daleko poza granice rozmieszczenia tego typu, obejmując znaczną część ludności o przewadze elementu drawidzkiego.

Większość (72,7% ogółu) ludności I. mówi językami indo-aryjskiemi, wśród tych zaś najbardziej rozpowszechniony jest język hindustani, którym w r. 1931 posługi-