Magazyn6f801

664

INDJE BRYTYJSKIE — INDJE PORTUGALSKIE

„naradach przy okrągłym stole" w Londynie otrzymały wreszcie I. w r. 1935 nową konstytucję, która łączy prowincje brytyjskie i państwa tubylcze w jedną federację, ustanawia rządy złożone z Hindusów i odpowiedzialne przed wybieranemi ciałami parlamentarnemi, ale poz^r stawia w rękach administracji brytyjskiej politykę zagraniczną, sprawy wojskowe i skarb. Pierwszym wynikiem wprowadzenia tej konsty-tucj były w wielu jednostkach nowej federacji rządy czysto opozycyjne i niepodległościowe oraz kryzys konstytucyjny na tle ich stosunku do wicekróla i do samego ustroju. Kryzys ten został narazie zażegnany, ale dalszy rozwój stosunku I. do Anglji pozostaje pod znakiem zapytania.

Literatura: Chirol Sir Falentom Iruha. London 1926. — Smith Vineent A.t The Oxford Hietory of India. Ozford 1919.— Wingfield-Stratford Eam&i The History of British Cirilisation. London 1928.

Roman Dyboskl.

Indje Francuskie.

I. F. stanowią resztki rozległych ongiś posiadłości francuskich w Indjach Przed-gangesowych, utraconych przez Francję w XVIII wieku na rzecz Anglji. Składa się na nie 5 oddzielnych terytorjów kolonjal-nych o łącznej powierzchni 513 km®, rozrzuconych po wschodniem i zachodniem wybrzeżu półwyspu Indostańskiego, a mianowicie :

Kolonje	Po wierzch nia w km*	Ludność	w r. 1930
		ogółem	na km*
Pondichery . . .	291	183 555	633
Yanaon .	18	5 249	292
Chandernagor . .	9,6	27 262	2726
Karikal.....	135	57 9*4	430
Mahć . .	59	12430	208

Na wybrzeżu wschodniem leżą: Chander-nagor (kolo Kalkutty), Pondichery (pod i2° szer. płn.), Karikal (w delcie Kaweri) i Yanaon (w delcie Godaweri), na zachodniem: Mahe (na wybrzeżu malabarskiem).

Ludność I. F. hinduska, przeważnie bramińska, jest zrównana w prawach z białymi. Trudni się uprawą ryżu, trzciny cukrowej, manjoku i orzechów ziemnych oraz hodowlą bydła, kóz i owiec. Niewielki odsetek pracuje w przemyśle, reprezentowanym przez 3 tkalnie bawełny (o 1335

krosnach z 27067 wrzecionami) w Pondichery i 1 zakład jutowy w Chandernagor. Długość linij kolejowych wynosi 69 km.

Mimo skromnych rozmiarów kolonja ta prowadzi dość znaczny handel głównie z metropolją. W r. 1934 wywieziono stamtąd towarów za 127400 tys. franków franc., wwieziono za 108 600 tys. fr.

I. F. zarządza naczelny gubernator, rezydujący w Pondichery. Ma on u boku Radę Generalną, obieraną w głosowaniu po-wszechnem. Kolonja ta posiada reprezentantów w parlamencie francuskim (po jednym w obu Izbach).

Włodzimierz Kowalski.

Indje Portugalskie.

I. P. składają się z trzech oddzielnych posiadłości kolonjalnych, leżących na zachodniem wybrzeżu półwyspu Indostańskiego, a mianowicie: z terytorjum Goa (3 805 km² — 5x6000 mieszk.), położonego nad zatoką Kambajską, portu Daman lub Dama o i w sąsiedztwie tegoż położonej i do niego administracyjnie należącej enklawy Pragańa Nagar Hawili (łącznie 383 km* — 48000 mieszk.), leżących 150 km na północ od Bombaju, oraz z wysepki Diu (5 km² — 14000 mieszk.), położonej przy półwyspie Kathjauer.

Najważniejszą z owych posiadłości jest Goa, w której stolicy Pandżim lub Villa Nova de Goa (18000 mieszk.) rezyduje naczelny gubernator I. P. Uprawia się tu ryż, trzcinę cukrową, palmę kokosową i rośliny korzenne; duże znaczenie ma również eksploatacja soli morskiej (12 200 tonn rocznie) oraz rybołówstwo morskie, czem trudnią się głównie również mieszkańcy Damao i Diu. Terytorjum Pragańa Nagar Hawili jest dość poważnym producentem tytoniu i drewna teakowego.

Większe znaczenie handlowe posiada tylko Goa, której port Mormugao jest połączony lin ją kolejową z koleją indyjsko-brytyjską, wiodącą do Bangalore. Dzięki istnieniu owej kolei przez Goę przechodzi znaczny tranzyt do Indyj Brytyjskich, w następstwie czego przywóz do tej kolonj i (w r. 1932 = 16209238 rupij) wielokrotnie przewyższa wywóz (2923 150 rup.).

Tubylcza ludność I. P., przeważnie katolicka, jest równouprawniona z białymi.

Włodzimierz Kowalski.