Magazyn6
6401

656

CHŁAPOWSKI ALFRED — CHŁODNICTWO

go we Francji i 4. IV. akredytowany jako poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny, a 4. XII. tegoż roku jako ambasador. Stanowisko ambasadora zajmował zgórą 12 lat do 20. VI. 1936 r. Ch. jest doktorem praw honoris causa Uniwersytetu w Nancy, członkiem korespondentem Academie de Stanislas w Nancy, członkiem honorowym Academie d’Agriculture de France, członkiem Academie Diplomatiąue Internationale w Paryżu.

decydującą rolę w kształtowaniu się typu ziemianina wielkopolskiego, który postępowość i umiejętność gospodarowania na roli podniósł do poziomu najważniejszego środka, ażeby spełnić obowiązek narodowy obrony ziemi polskiej przed przechodzeniem w ręce niemieckie.

Literatura: Kalinka WJen. D. Chłapowski. Poznań 1885. — Szoldrski J.: D. landu). Entto. d. Prov. gr. Posen. PcJsn 1903.

A. Żabko-Potopowicz.

Chłapowski Dezydery.

Generał polski, wybitny krzewiciel postępu rolniczego w Poznańskiem, działacz polityczny o nastawieniu konserwatywnem. Urodzony w 1789 r. w rodzinnych dobrach Turwi, umarł tamże w 1879 r. Ch. brał czynny i chlubny udział w walkach napoleońskich, po upadku cesarza wraca do dóbr ojczystych. Wkrótce jednak wyjeżdża do Anglji celem zapoznania się z rolnictwem w tym kraju. Po powrocie osiada ostatecznie na roli. Ch. wprowadza u siebie plodo-zmian, szkocki pług żelazny, osusza pola zapomocą krytych rowów, ulepsza gospodarkę hodowlaną, wprowadza uprawę koniczyn, przyczem stale propaguje stosowanie tych inowacyj wśród rolników zaboru pruskiego. Równocześnie szkoli u siebie praktykantów, którzy rozpowszechniają w kraju wprowadzone przez niego ulepszenia. Pracę na roli przerywa mu powstanie listopadowe. Zajmuje on odpowiedzialne stanowisko podczas walk na Litwie. Jego umiejętne posunięcia są zaszachowane nieudolnością jego przełożonego Giełguda. Po powstaniu powraca Ch. do Wielkopolski i poświęca się znów pracy na roli oraz pracy społecznej. Przez założenie w 1837 r.: „Szkółki Niedzielnej" staje się twórcą perjodycznej prasy dla włościan w zab. pruskim. Z jego imieniem łączy się poza tern dokonanie me-ljoracji ujścia Obry. Swoje wiadomości rolnicze zebrał Ch. w książce p. t. „O rolnictwie", wyd. w 1835 r. (3 wyd. — 1852 r.). Przeżycia wojenne utrwalił on w kilku dziełach. Ch. należał do tego nielicznego grona zamożnych i ofiarnych ziemian, którzy utrzymywali najbliższy kontakt z Karolem Marcinkowskim i nie szczędzili poważnych sum pieniężnych na szeroko zakrojoną akcję Marcinkowskiego, polegającą na budowaniu od podstaw siły narodu naszego, jako całości wszechstanowej. Ch. odegrał

Chłodnictwo.

Chłodnictwo stanowi odrębny dział techniki, który obejmuje wytwarzanie i stosowanie sztucznego zimna.

Stosowanie lodu do przechowywania mleka i mięsa już dawno było znane. Jeden kg lodu przy topnieniu wytwarza 79 jedno; stek zimna. Stosowanie lodu do ochładzania pomieszczeń jest ograniczone i opłaca się tylko tam, gdzie lód naturalny można otrzymać po niższej cenie.

Maszynowe ochładzanie zaczęło się rozwijać w drugiej połowie XIX wieku, kiedy, zawdzięczając pracom i doświadczeniom, przeprowadzanym przez inżynierów i fizyków (Leslie, Carre, Windhausen, Bell-Co-leman, Lighfoot, Perkins, Vincent, Tellier, Linde), udało się skonstruować maszyny, nadające się do praktycznego użytku.

Sztuczne ochładzanie wywołało przewrót w rozmieszczeniu ośrodków produkcji. Dzięki tym wynalazkom Argentyna i Australja mogły dostarczać do Europy mięso, Nowa Zelandja — masło, Chiny — jaja, a kraje podzwrotnikowe różne owoce. Dawniej produkcja hodowlana i ogrodnicza mogły się rozwijać jedynie w pobliżu ośrodków spożycia. Wskutek zaś zastosowania chłodnictwa artykuły te mogą być przewożone na znacznych odległościach. Brak urządzeń chłodniczych w okresie kryzysu zbożowego w latach 1870—1890 pozwolił rolnikom zachodnio-europejskim przejść z produkcji roślinnej na hodowlaną, a tern samem zwalczyć skutki kryzysu. Zaś podczas obecnego kryzysu proces taki jest utrudniony, gdyż rolnictwo europejskie spotkało się z konkurencją zamorską i w zakresie produktów hodowlanych oraz ogrodniczych.

Rozwój chłodnictwa w Polsce pozwolił rozbudować przemysł bekonowy, a także eksport nabiału w miesiącach letnich.