Magazyn6
4401

436

BEZROBOCIE

przeciwko ich organizowaniu: mała liczba zatrudnionych przy dużej ogólnej sumie wydatków na ten cel, ograniczony czas trwania robót publicznych i ich paljatywny charakter, odciąganie kapitałów od bardziej rentownych użytków, osłabianie siły kupczej całego społeczeństwa i ogólne obniżenie stopy życiowej, spowodowane przez inwestowanie wielkich sum (Frank Morris), nie-wywieianie przez te roboty żadnego wpływu na ogólną sytuację gospodarczą (Cassel).

b) Ważniejsze rodzaje robót publicznych. Budowa dróg o nawierzchniach różnych typów' (od bitych szos i brukowanych kamieniem polnym ulic — do asfaltowych autostrad na podłożu żelazobetonowera, w zależności od rozwoju przemysłowego państwa i jego zasobności), niewątpliwie najbardziej sprzyja zatrudnianiu dużej ilości bezrobotnych, jednakże doświadczenie wykazało, że koszt tych robót wobec braku wykwalifikowanych sił wśród bezrobotnych, jest naogół większy, niż koszt zwykłych robót drogowych; w krajach górzystych i górskich koszt takich robót jest, oczywista, znacznie większy, niż w krajach nizinnych, bowiem mosty, tunele, rozbijanie skał i t. p. podraża te roboty i skutkiem tego czyni je mniej od-powiadającemi celowi zatrudniania jak największej liczby bezrobotnych. Przytem, prawie we wszystkich państwach wielkoprzemysłowych sieć dróg jest dostatecznie rozbudowana, budowa zatem nowych dróg jest w pewnym stopniu zbytkiem gospodarczym, chyba, że buduje się je dla rozwoju przemysłu samochodowego lub dla celów militarnych. Niemcy np. mając jeszcze przed wojną dostatecznie rozwiniętą sieć dróg, w okresie od 1919 r. począwszy, stale ulepszali ją i rozszerzali przeważnie w celu zatrudniania bezrobotnych; przyczyniło się to w pewnym stopniu do ogólnego wzmożenia cyrkulacji towarowej i do wzrostu przemysłu samochodowego, a więc tern samem pośrednio do pewnego zmniejszenia bezrobocia budowane obecnie przez rząd narodowo-socjal. autostrady mają na celu wyłącznie potrzeby militarne; we Francji przemysł samochodowy we własnym interesie pobudzał budowę dróg gładkich i sam je budował; we Włoszech w okresie od 192S do 1928 r. budowa dróg przez państwo stanowiła około 20% robót publicznych, natomiast wśród robót, organizowanych przez władze lokalne *— zajmowała pierwsze miejsce, sięgając do 56% wszystkich robót publicznych; w Wielkiej Brytanji ministerstwo komunikacji w celu zatrudnienia bezrobotnych ustaliło w 1930 r. plan budowy dróg głównych na ogólną sumę £ 13 000 000 , oraz inne plany budowy dróg na sumę £31 400 000.

Rozbudowa sieci dróg kolejowych również w wielu państwach dokonywa się w celu zatrudniania bezrobotnych; rzecz oczywista, z punktu widzenia gospodarczego lub militarnego celowość tych dróg jest niewątpliwa i byłaby wykonana w czasie późniejszym, w celu zaś zatrudniania bezrobotnych przyśpiesza się jedynie ich wykonanie. Roboty te są jednakże znacznie kosztowniejsze i przy przyśpieszaniu ich budowy musi być rozpatrywana również ich rentowność. W państwach o słabo rozwiniętej sieci komunikacyjnej budowa nowych dróg żelaznych, nie będąc koniecznością gospodarczą, narazić gospodarczo nie może być usprawiedliwiona, jednakże użyteczność ich ujawnia się w czasie stosunkowo niedługim, gdyż dobrze rozbudowana sieć komunikacyjna sprzyja rozwojowi przemysłu i wymianie towar ów.

Budowa dróg wodnych, usplawnianie rzek i ich regulacja wyróżniane są wśród robót, nadających się do zatrudniania bezrabot nych zarówno z uwagi na celowość gospodarczą (taniość wodnego transportu towarowego), jako też z powodu mniejszych stosunkowo kosztów materjałowych i większego procentu kosztów robocizny w ogólnym kosztorysie; budowa tam morskich i rzecznych również w pewnym stopniu brana jest pod uwagę przy planowaniu robót publicznych; roboty meljoracyjne i osuszanie błot doskonale służą celowi omawianemu; łączą się one z inną formą zatrudniania bezrobotnych — osiedlaniem ich w innych miejscowościach lub na roli (we Włoszech, w Niemczech); w Polsce osuszenie błot pińskich, według dokonanych obliczeń, mogłoby zmniejszyć bezrobocie co najmniej

0    20% na przeciąg kilku lat, dostarczając zarazem nowych terenów dla osiedlania się

1    pod uprawę.

Budownictwo mieszkaniowe jest jednym ze środków, uznanych za najbardziej odpowiednie do zatrudniania bezrobotnych. Nie-tylko bowiem czyni zadość naglącej w wielu krajach potrzebie zaspakajania t. z w. głodu mieszkaniowego, zwłaszcza dotkliwie od czuwanego w dużych miastach, lecz zmniejsza, według obliczeń fachowych, liczbę ł>ez-