Magazyn6
4701

439

względów finansowych lub wobec braku terenów kolonizacyjnych; zdobywanie kolonj i drogą podbojów, pomijając inne względy, jest zbyt kosztowne; zresztą podboje nie mają na celu osiedlania nadmiaru ludności (przykłady Korei, Erytrei, Libji, gdzie osiedlanie się Japończyków i Włochów jest minimalne, świadczą o tern aż nadto dobitnie), lecz zdobywanie surowców, rynków zbytu lub korzyści polityczne.

Emigracja zarobkowa do krajów przemysłowych z krajów rolniczych jest natomiast skuteczną formą zwalczania bezrobocia w kraju emigracyjnym, lecz tylko na pewien czas; koła kryzysu, zataczając coraz szersze kręgi, wciągają w swoją orbitę wszystkie kraje, skutkiem czego imigracja nietylko ustaje (Ameryka, Francja), lecz powoduje reemigrację (np. z Francji do Polski).

Osiedlanie bezrobotnych na roli (t. zw. kolonizacja wewnętrzna) możliwe jest tylko jako powrót do roli tych robotników, którzy niezbyt dawno emigrowali do miast; robotnik przemysłowy już w drugiem pokoleniu nie nadaje się do pracy na roli i tylko z wielkim trudem może być do niej nagięty; doświadczenia krajów przemysłowych, zwłaszcza Niemiec, są w tej sprawie zgodne co do negatywnych rezultatów; w krajach rolniczych natomiast, z wielką ilością bezrobotnych rolnych lub małorolnych, osiedlanie na roli w znaczeniu omawianem nie wchodzi w rachubę.

Ochrona krajowego rynku pracy ma na celu niedopuszczenie cudzoziemców do imigracji w celach pracy zarobkowej (stosowana jest obecnie prawie we wszystkich krajach); w niektórych państwach istnieje wyraźny zakaz imigracji (St. Zjedn. Am. Półn., Australja, niektóre państwa Am. Połudn.); istniejące w tych krajach bezrobocie przez stosowanie tego środka nie przybiera większych jeszcze rozmiarów.

Rozładowywanie centrów i ułatwienia w przesiedlaniu bezrobotnych z wielkich miast na prowincję ma ograniczone zastosowanie do nielicznej kategorji bezrobotnych pracowników umysłowych (lekarzy, adwokatów i t. p.) i nie może być brane w rachubę jako środek zwalczania masowego bezrobocia.

Ułatwianie bezrobotnym przejazdu na nowe miejsce pracy stosowane jest jako pomoc dla tych bezrobotnych, którym dostar

BEZROBOCIE

czono pracę w innej miejscowości, odległej od miejsca stałego lub chwilowego zamieszkania; w niektórych państwach istnieje ustawowy obowiązek okazywania bezrobotnym tej pomocy; pomoc wyraża się również w formie dostarczania narzędzi pracy i ubrania roboczego, dających możność wykonywania pracy w innym zawodzie, niż dotychczasowy; dostarczane są łopaty, piły, siekiery, ubrania nieprzemakalne do robót ziemnych i t. p.

Szkolenie zawodowe bezrobotnych i wy-szkalanie w innym zawodzie przewidziane jest w niektórych ustawach o ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia (Niemcy, An-glja, Włochy, Polska i inne); ma ono na celu wyuczenie bezrobotnego nowego fachu, w którym brak odpowiedniej liczby wyszkolonych pracowników lub uzupełnianie fachowej wiedzy; w Anglji w okresie od 1919 r. do 1923 r. wyuczono znaczną część inwalidów wojennych nowych zawodów; środek ten nie ma właściwie większego znaczenia w krajach wielko-przemysłowych z uwagi na mechanizację produkcji i wynikające stąd uproszczenie funkcji robotnika, który przy każdej maszynie z łatwością może nabrać potrzebnej wprawy.

5. Uwagi końcowe. Rozpatrzone szkicowo formy zwalczania bezrobocia i środki zmierzające do jego łagodzenia, jak już wspomniano, prawie wyłącznie pozostają w zamkniętym kręgu istniejącego systemu kapitalistycznej produkcji i podziału. Nie są one ujęte w określone teorje, nie są nawet, z wyjątkiem robót publicznych, utrwa-lonemi i wypróbowanemi metodami; są to stosowane w praktyce środki, których celem jest przeważnie zmniejszenie istniejącego bezrobocia i łagodzenie jego przebiegu i rozmiarów; niektóre z nich w tem znaczeniu działają bardziej, inne mniej skutecznie; nieliczne wśród nich, o charakterze gospodarczym i finansowym lub populacyjnym, pragną działać profilaktycznie, jednakże też w ograniczonym tylko zakresie i stosowanie ich — np. skrócenie czasu pracy — napotyka na trudności z uwagi na zainteresowania finansowe pracodawców, dla których jest ono równoznaczne ze zmniejszeniem zysku; inne wymagają wielkich środków finansowych, które, z uwagi na ewent. korzystanie z nich tylko pewnej grupy producentów, napotyka na opór innych grup; jeszcze inne wkraczają zbyt