Magazyn6
6701

459

BIMETALIZM

mie. Cel ten można było — zdaniem Wołowskiego — najłatwiej osiągnąć w ustroju bimetalicznym, ponieważ zmiany w wartości kruszców kompensują się w nim automatycznie, zgodnie z ogólnie obowiązują-cem prawem popytu i podaży.

Argumenty Wołowskiego trafiły jednak w próżnię i po roku 1870 cały szereg państw przeszedł do pieniądza złotego. W r. 1871 zdecydowały się na to Niemcy, w r. 1873 — Stany Zjednoczone, a później Holandja oraz Szwecja, Norwegja i Danja, które zawarły między sobą unję monetarną. Francja ograniczyła, a następnie zawiesiła wolne bicie srebra (1878), przechodząc w ten sposób do t. zw. bimetalizmu ułomnego, aby uniknąć ujemnych skutków działania prawa Greshama. Wraz z nią uczyniły to samo kraje unji łacińskiej. Powyższym zmianom w ustrojach monetarnych państw towarzyszył spadek produkcji złota, przy równoczesnym wzroście produkcji srebra, oraz zmniejszeniu się jego eksportu do Indji.

Na tern tle rozgrywa się druga faza dyskusji nad rozwiązaniem kwestji monetarnej, przyczem bimetaliści starają się teraz przedewszystkiem podkreślać ujemne skutki rozpowszechnienia się pieniądza złotego. Jednym z nich była gwałtowna deprecjacja srebra, która wywołała zrozumiały zamęt zarówno w stosunkach wewnętrznych, jak i międzynarodowych. Drugiem ujemnem zjawiskiem, jakie dało się zaobserwować w krajach, które zerwały z bimetalizmem, był znaczny wzrost wartości pieniądza i związany z nim spadek cen. Z faktu tego bimetaliści wysnuli bardzo daleko idące wnioski. Opierając się na głośnej w swoim czasie teorji Siissa, twierdzili oni, że produkcja złota będzie się w przyszłości stale zmniejszała, a tern samem wartość tego kruszcu będzie miała tendencję zwyżkową. Przed krajami o walucie złotej otwierała się w ten sposób perspektywa ciągłego spadku cen, który musiałby doprowadzić życie gospodarcze do zupełnego zastoju. Deprecjacji srebra i spadkowi cen mógłby — zdaniem bimetalistów — zaradzić tylko ogólny powrót do pieniądza dwu kruszcowe go z tern, że stosunek wartości obu metali zostałby ustalony w drodze porozumienia państw i obowiązywałby powszechnie. W przeciwnym razie nie możnaby uniknąć wędrówki metali z jednego kraju do drugiego, która mogłaby narazić poszczególne państwa na poważne niedogodności i straty.

Hasła bimetalizmu międzynarodowego znajdowały w ostatniem 30-leciu ub. wieku wiele zrozumienia. Były one szerzone przez szereg wybitnych ekonomistów oraz przez liczne ligi i stowarzyszenia, zawiązywane w różnych krajach europejskich. Nad możliwością realizacji tych haseł obradowało kilka konferencyj międzynarodowych, jednakże prace ich zakończyły się — głównie na skutek negatywnego stanowiska Anglji — bez rezultatu.

Tymczasem zaszły wydarzenia, które musiały poderwać zaufanie do argumentacji bimetalistów. Oto wbrew ich twierdzeniom odkryte zostały w r. 1882 w Transwaalu niezwykle bogate kopalnie złota, zaś spadek cen, z którego snuli oni tak pesymistyczne wnioski, trwał tylko do 1896 r., poczem nastąpiła ogólna poprawa sytuacji gospodarczej. W związku z tern propaganda bime-taliczna słabnie i z końcem XIX wieku zanika zupełnie. „Kwestja monetarna", która przez długi czas budziła tak wiele namiętnych sporów, uchodzi za ostatecznie rozstrzygniętą na korzyść monemetalizmu złotego, który stał się ustrojem panującym we wszystkich niemal krajach cywilizowanych. Nawet Francja, w której tradycje bimeta-liczne były tak silne, zerwała z pieniądzem dwukruszcowym i po ostatecznem rozwiązaniu unji łacińskiej, zdecydowała się oprzeć swój system monetarny na złocie (1928 r.).

W dobie obecnej dawne hasła bimeta-liczne są zupełnie nieaktualne. Obawy o brak złota nie mają teraz poważnych podstaw, chociażby dlatego, że nie jest ono pieniądzem obiegowym, lecz stanowi tylko podstawę dla emisji banknotów, które są wypuszczane na sumy, przewyższające o wiele zapas kruszcu w piwnicach banków. Natomiast myśl przyznania srebru większej niż dotychczas roli w ustrojach monetarnych jest podnoszona coraz częściej, a nawet realizowana w formie dopuszczenia srebra jako pewnego ułamka pokrycia emisji banknotów. Wpływają na to z jednej strony interesy producentów tego kruszcu, z drugiej — chęć zwiększenia eksportu z państw europejskich do krajów Wschodu, a szczególnie do Chin, gdzie dotąd utrzymał się pieniądz srebrny.

Literatura: Arendt O.i Die Ursache der SUberenttcerthung.

Berlin 1899. — Cemuechi, W.: Die Restitution de* Silbert.

Berlin 1881.— Kermchlag R.: Die Zukunftdct Silber*. Berlin