Magazyn6
0601

CŁA

698

runkiem wystarczającym do zastosowania ceł zniżonych jest przywóz od strony morza przez porty, choćby towar nie przychodził bezpośrednio z kraju pochodzenia, lecz z przeładunkiem po drodze, lub ze składów portu pośredniczącego. Sam jednak fakt uprzywilejowania przywozu morskiego wystarczył, aby pojawiły się również ładunki bezpośrednie z kraju pochodzenia, zwłaszcza przy odpowiedniem poparciu bezpośrednich linij żeglugowych.

Cła, preferujące przywóz morski, formalnie nie tworzą dyskryminacji poszczególnych krajów (może tylko faktyczną — dla krajów lądowych, mających utrudniony dostęp do granicy morskiej danego państwa) i nie stanowią wyłomu z klauzuli największego uprzywilejowania.

Cła preferencyjne powstają przez dyferencjonowanie poszczególnych państw, czyli różniczkowe ich traktowanie, względnie także, jak wskazaliśmy wyżej, przez różniczkowe traktowanie poszczególnych odcinków granicy.

O cłach preferencyjnych musieliśmy przeto mówić również przy sprawie ceł różniczkowych.

Jeżeli chodzi o uprzywilejowane traktowanie pewnych krajów, to cła preferencyjne mogą dotyczyć bądź całego importu z danego kraju, z tytułu specjalnego zbliżenia gospodarczego między kontrahentami, bądź tylko niektórych towarów, będących przedmiotem specjalnej pomocy międzynarodowej dla produkcji tych towarów w danem państwie. Przykładem ceł preferencyjnych dla całości (lub poważnej części) importu z danego kraju są cła preferencji brytyjskiej, na które wskazywaliśmy poprzednio, lub cla, przyznane przez jednego z członków grupy regjonalnej pozostałym członkom tej grupy, np. przez Łotwę Estonji i Litwie i odwrotnie (grupa bałtycka).

Przykładem zaś ceł preferencyjnych na towary określonego rodzaju i pochodzenia są cła preferencyjne w umowach handlowych szeregu państw europejskich z państwami naddunajskiemi dla zboża, pochodzącego z tych państw, jako wyraz pomocy międzynarodowej dla naddunajskich państw rolniczych (Rumunja, Jugosławja, Węgry).

Ponieważ cła preferencyjne stanowią wyłom z zasady największego uprzywilejowania, przyznawanej państwom trzecim, przeto istnieje potrzeba albo takiego zredagowania tej klauzuli, aby nie obejmowała przywilejów celnych dominjonów, względnie kolonij (praktyka W. Brytanji), albo wyłączenia z tej klauzuli ceł preferencyjnych przez zastrzeżenie w traktacie handlowym danego wyjątku (wyjątki takie odnośnie traktowania celnego pozostałych członków grupy regjonalnej nazywamy „klauzulami regjonalnemi", np. klauzula bałtycka).

Ponieważ okazało się, że państwa trzecie niezawsze dają zgodę na dopuszczenie takich wyjątków z klauzuli największego uprzywilejowania przez siebie uzyskanej, więc powstały różne formy ukrytego, czy pośredniego stosowania ceł preferencyjnych. Jedną z najczęściej stosowanych form takiego pośredniego uprzywilejowania celnego jest system zwrotów (ristournes), który polega na tern, że importerzy towarów, pochodzących z uprzywilejowanego państwa, płacą na granicy zwykłe cła, ale następuje potem rozrachunek między rządami obu umawiających się państw, który pozwala na dokonanie zwrotu różnicy cła eksporterowi kontrahenta traktowanego preferencyjnie.

W naszych stosunkach cła preferencyjne dla szeregu towarów (ujętych w ilościowe kontyngenty roczne) przewiduje ze strony polskiej dla Austrji umowa handlowa z 1933 r., z zastrzeżeniem uzyskania zgody trzecich państw traktatowych. W umowie tej zawarowano Austrji prawo domagania się pogłębienia wysokości zniżek, jeżeli przyznanie przez Polskę ustępstw' państwom trzecim pozbawi dane zniżki charakteru preferencyjnego.

Aby utrzymać stale preferencyjny charakter pewnych zniżek, niektóre, rzadkie pod tym względem, umowy przewidują odraził, że cła na określone towary mają być stale o pewien procent niższe od najkorzystniejszych ceł konwencyjnych.

Ze względu na kierunek ruchu towarów, cła dzielimy na przywozowe, tranzytowe i wywozowe. Cła przywozowe były poprzednio omawiane. Cła tranzytowe, jak nazwa wskazuje, są to cła pobierane od towarów, przewożonych tranzytem przez dany kraj. Państwa nowoczesne nie pobierają ceł tranzytowych i w tym kierunku związały się umownie w konwencji barce-lońskiej o wolności tranzytu z I9²¹ r.

Cła wywozowe, pobierane od towarów, wywożonych z danego kraju, państwa nowoczesne stosują rzadko i jeżeli stosują, to z następujących względów: i) ze wzglę-