Magazyn6
1101

CŁA

703

W zakresie administracji celnej konwencja paryska w art. 14, postępując wbrew przyjętej przez Traktat Wersalski zasadzie włączenia celnego, obdarza Wolne Miasto autonomją, powierzając Polsce prawo nadzoru przy pomocy jej inspektorów nad wykonywaniem polskich przepisów celnych i postanowień umownych przez niezależnych służbowo od Polski gdańskich urzędników celnych. Moment ten przypomina stosunki, panujące w unjach celnych. Umowa warszawska z 1921 r., a nadto układ celny z 6 sierpnia 1934 r. regulują kompetencje inspektorów polskich i wogóle polskiej centralnej administracji celnej w stosunku do administracji celnej Wolnego Miasta. M. in. w art. 12 tego ostatniego układu ustalono, że wszystkie zarządzenia Centralnego Zarządu Ceł w dziedzinie celnej (z wyjątkiem rezerwatów gdańskich) mają być zastosowane ipso iure przez jednostkę celną gdańską.

W unjach i włączeniach celnych powstaje kwestja finansowa pokrywania wspólnych wydatków i rozdziału wspólnych dochodów. Istnienie wspólnych wydatków zależy oczywiście od tego, czy związek celny posiada wspólne organy, których utrzymanie związane państwa muszą pokrywać w pewnym stosunku. Natomiast kwestja rozdziału wspólnych dochodów powstaje zawsze. Jako rachunkową podstawę rozdziału przyjmuje się przeważnie stosunek mieszkańców państw związku (klucz ludnościowy). Na tern opierał się rozdział w Niemieckim Związku Celnym i na tern opiera się w Unji belgijsko-luksemburskiej. W tej ostatniej rozdziałowi podlegają wpływy netto, otrzymane po potrąceniu wydatków na administrację celną, która w obu krajach jest sprawowana autonomicznie, ale wydatki te potrąca się podług norm ustalonych i ujednoliconych. W tym celu służba celna obu państw unji została upodobniona i ze-standaryzowana, aby koszty utrzymania były stosunkowo jednakowe. W związku celnym polsko-gdańskim przyjęto za podstawę rozdziału wpływów celnych stosunek spożycia towarów zagranicznych u obu członków związku (klucz konsumcyjny), przytem przyjęto w umowie warszawskiej z 1921 r. (art. 206) na czas przejściowy, że mieszkaniec Wolnego Miasta konsumuje towarów zagranicznych 6 razy więcej, niż mieszkaniec Polski, dlatego udział Gdańska w dochodach celnych całego polskiego obszaru celnego jest tymczasowo sześć razy większy, niżby to wynikało ze stosunku ludnościowego. Norma sześciokrotna, przyjęta narazie na okres pierwszych 3-ch lat, może być po upływie każdego następnego trzechlecia umownie zmieniona. Najpierw miano dzielić w powyższy sposób dochody celne netto (umowa paryska z 1920 r.), ale zasadę tę zmieniono w umowie warszawskiej, przyjmując za podstawę podziału dochody brutto, przyczem każda ze stron wzięła na siebie pokrywanie wydatków swojej służby celnej.

Literatura: Biuro Komisarza Generalnego Rzeczypospolitą Polskiej w Gdańsku. Zbiór dokumentów urzędowych, dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczypospolitą Polskią. — Biuro Prac Kongresowych. Traktat Pokoju podpisany w Wersalu 28 czerwca 1910 r. Warszawa 1919.    —

Gerloff Wilhelm: Die Deutsche ZoU- und Handelspolitik. Leipzig 1920. — Hilchen Feliks: Obecny stan włączenia Celnego Gdańska do Polski. _ttEkonomisla^tŁ. Warszawa 1924. — Hotnmel Lu a Une Ezpłrience d'Union Economigue. BUan de dix annłes d'unxon łconomique Belgo-Luxembourgeoise. Lourain. — Rybarmki Roman: Prawno-Skarbowe podstawy ustroju państw związkowych, unij i autonomii państwowych. Warszawa 1916. — Trojh-DUffe: Dos VeretnssoUgesetz mm 1. Juli 1869. Liegnitz.

S. Fr. Królikowski.

IV. Prawo celne.

1. Rys historyczny ustawodawstwa celnego. Z chwilą odzyskania niepodległości, dziedzina celna przedstawiała się niezwykle chaotycznie. Dzielnice polskie pozostawały pod zaborami państw o odmiennej strukturze gospodarczej i odziedziczyły po tych państwach ustawodawstwa celne, nieodpowiadające istotnym potrzebom gospodarczym Polski, tern więcej, że okres ten charakteryzowały anormalne stosunki gospodarcze, wywołane zniszczeniami wojny światowej, której terenem były w dużej mierze ziemie polskie. Ponadto wśród samych dzielnic zachodziły poważne różnice ekonomiczne, spowodowane różnym stopniem uprzemysłowienia. W chwili powstania Państwa Polskiego obowiązywały taryfy państw zaborczych oraz władz okupacyjnych niemieckich, a mianowicie austrjac-ka taryfa celna z dnia 13 lutego 1906 r., niemiecka z dnia 25 grudnia 1902 r., rosyjska z dnia 13 stycznia 1903 r. oraz taryfa okupacyjna niemiecka (taryfa Hinden-burga) z roku 1917; taryfa Hindenburga obowiązywała w b. zaborze rosyjskim.

W tym stanie prawnym na jednym obszarze celnym stosowane były różne taryfy celne, zależnie od urzędu celnego, w któ-ym towar został poddany odprawie celnej i to