Magazyn6
2501

D

Dalmacja.

I. Struktura geograficzna. II. Hi-storja i sprawy polityczne w Dalmacji i Przymorzu Chorwackie m. i. Średniowiecze i czasy nowożytne do r. 1797. 2; Wiek XIX i XX do r. 1918.    3. Stosunki

współczesne.

I. Struktura geograficzna.

Prowincja Jugosławji o pow. 12 732 km®, wchodząca w skład banovin primorskiej i zetskiej. Ciągnie się długim (375 km), wąskim (od 2 do 60 km) pasem wzdłuż wschodnich wybrzeży m. Adrjatyckiego. Wnętrze kraju, wypełnione pasmami Alp Dynarskich, ma charakter ubogiej krabowi j wyżyny, która opada stromo ku niezwykle silnie rozczłonkowanym wybrzeżom, obfitującym w liczne wyspy, półwyspy i zatoki, wykorzystane na doskonałe porty (Zara — w posiadaniu Włoch, — Szybenik, Dubrownik, Split).

Największe z rozsianych przy wybrzeżach D. wysp noszą nazwy: Brać (395 km*) Hvar (289 km*) i Korćula (273 km*).

Rzek niewiele. Główna Neretwa (Naren-ta) płynie niską, zabagnioną, malaryczną doliną.

Klimat wnętrza kraju kontynentalny, wybrzeży — śródziemnomorski z ciepłem, su-chem latem i dżdżystą zimą.

Ludność D. (621 429 osób r. 1921 — spisy następne nie uwzględniają dawnych granic D. lecz banoviny, w których skład D. wchodzi częściowo) składa się głównie z Serbów i Chorwatów (96%); z innych narodowości liczniejsze grupy stanowią Włosi (3%) i Niemcy (0,5%). Wyznaniem dominującem jest rzymski katolicyzm (85%). Poza tern licznie reprezentowani są wyznawcy kościoła grecko-wschodniego

(14%).

Ludność w strefie nadbrzeżnej trudni się ogrodnictwem (oliwki, wino, figi, granaty), żeglarstwem i rybołówstwem, —w głębi kraju głównie pasterstwem (owce). Zarówno jednak rolnictwo jak i hodowla z powodu ubóstwa gleby i braku odpowiednich do wypasania bydła pastwisk słabo rozwinięte. Uprzemysłowienie kraju bardzo słabe. W wytwórczości przemysłowej poważniejsze znaczenie posiada jedynie produkcja likieru „maraschino“ wyrabianego z wisien. Pewną poprawę w ciężkiej naogół sytuacji gospodarczej ludności D. przyniósł ostatnio coraz bardziej, dzięki poparciu rządu jugosłowiańskiego, rozwijający się ruch letniskowo-turystyczny, w którym biorą udział coraz liczniejsze rzesze letników i turystów z poza granic Jugosławji, ściąganych wspaniałym klimatem i urokiem krajobrazu D. Sieć komunikacyjna kraju naogól uboga. Linij kolejowych, przeważnie wąskotorowych, D. posiada 360 km, dróg bitych 3 400 km.

Miasta D. obfitują w liczne zabytki, świadczące o bogatej przeszłości historycznej i kulturalnej tego kraju. Głównemi są: Split (43 711 mieszk. — 1931 r.), Szybenik 37 271 mieszkańców), Dubrownik (18 765 mieszk.) i Zara (18 614 mieszk.).

W. K.

II. Historja i sprawy polityczne w Dalmacji i Przymorzu Chorwackiem.

1. Średniowiecze i czasy nowożytne do r. 1797. Obecne jugosłowiańskie wybrzeże Adrjatyku, obejmujące na płn. t. zw. Przymorze Chorwackie, na płd. zaś byłą wenecką i austrjacką prowincję Dalmację z okręgiem dawnej Republiki Dubrownickiej i Boki Kutorskiej, zostało zaludnione przez Słowian w VII w. Należąc, zwłaszcza w części płn., do państwa chorwackiego od samego jego założenia, dzieliło jego koleje dziejowe, będąc areną najważniejszych wydarzeń historji chorwackiej w VIII—XI w. Nazwę Dalmacji posiadały wówczas tylko niektóre grody nad-

52

Encyklopedia nauk politycznych.