Magazyn6
4501

837

DE FACTO PODDANI — DEFLACJA

De facto poddani.

Każde państwo opiekuje się zagranicą zasadniczo tylko swoimi obywatelami. Jest jednak pewna kategorja ludzi, którzy, nie będąc obywatelami danego państwa, korzystają jednak z jego opieki konsularnej i dyplomatycznej . Są to t. zw. de facto poddani. Wyraz de facto oznacza, że fakt opieki nie opiera się na żadnym tytule prawnym. Do kategorji poddanych d e facto należą:

osoby, które utraciły obywatelstwo danego państwa a nie nabyły nowego;

osoby, należące pod względem etnograficznym lub językowym do tej samej grupy, co większość ludności danego państwa;

obcokrajowcy, pozostający na służbie konsulatów i poselstw danego państwa, mianowicie drogmani, kawasi i t. p. oraz ich rodziny.

Instytucja poddanych de facto ma znaczenie jedynie w krajach Bliskiego i Dalekiego Wschodu.

J. M.

De facto uznanie państwa.

Mówi się, że nowe państwo zostało przez inne uznane de facto, jeżeli uznanie to jest tymczasowe i może być cofnięte. Uznanie natomiast de jurę jest ostateczne i nieodwołalne. Rozróżnienie to występuje po raz pierwszy dopiero w praktyce powojennej państw europejskich. Tak np. Francja uznała Finlandję de facto dn. 4. I. 1918 r., a cofnęła swe uznanie w dn. 14. X. 1918 r. wobec przechylenia się ówczesnego rządu fińskiego na stronę Niemiec. Tak samo Litwa była początkowo uznana de facto przez szereg państw, m. in. przez Polskę; te uznania de facto zamieniły się w uznania de jurę po przyjęciu Litwy do Ligi Narodów dn. 22. IX. 1921 r.

J. M.

Deflac]a.

Termin: deflacja nie ma powszechnie ustalonego i przyjętego znaczenia. Pierwotnie słowo to, symetrycznie do terminu inflacja i w pi zeciwieństwie do niego, oznaczało jedynie zmniejszenie ilości pieniędzy obiegowych, poten, znaczenie rozszerzono tak, że obejmowało i surogaty pieniądza, t. j. środki płatnicze wogóle i wreszcie możliwość dysponowania środkami płatniczemi czyli kredyt. To rozszerzenie zakresu pojęcia jest zupełnie logiczne, ponieważ powiększenie lub zmniejszenie możliwości dysponowania środkami płatniczemi wywołuje naogół takie same skutki, jak powiększenie lub zmniejszenie ilości pieniędzy. Mogą zachodzić różnice w tempie, ewentualnie w skutkach, które zostaną wywołane przez zmiany pewnej wielkości; różnice te mogłyby mieć znaczenie, gdybyśmy chcieli znaleźć dokładną miarę d.

Usiłowano także ująć d., i tu symetrycznie do inflacji, nie jako bezwzględne zmniejszenie środków płatniczych, ale jako zmniejszenie ich w stosunku do potrzeb obiegu. Próby te (które, gdyby miały powodzenie, pozwoliłyby nam ściśle mierzyć d.) nie dały dotychczas p< żądanego rezultatu.

D. w podanem powyżej znaczeniu możemy nazwać pieniężną.

Z biegiem czasu powstało jednak drugie pojęcie d., mmej ściśle z pierwotnem związane, jakkolwiek od niego pochodzące. Terminów: d. i deflacyjny używa się na określenie posunięć, które powodują, podobnie do d. pieniężnej częściowo, zmniejszenie szeregu wielkości ekonomicznych (zysków, cen pieniężnych, nominalnych płac, cyfr obrotów etc.). U autorów, którzy niezbyt się troszczą o logiczne podstawy klasyfikacji pojęć, terminy te zaczęły oznaczać wogóle dążenie do zmniejszenia, ewent. efektywne zmniejszenie pewnych grup, albo wszystkich wielkości ekonomicznych, przy-czem mało uwagi poświęca się tu pytaniu, czy możliwy jest ruch wszystkich wielkości w tym samym kierunku, czy też wskutek wzajemnej zależności spadkowi jednych nie musi odpowiadać wzrost innych. Tak mniej więcej ujmuje deflację opiuja publiczna i popularna publicystyka. Z tego chaotycznego nagromadzenia sposobów ujmowania d. można jednak wyodrębnić jedno jej dość zwarte pojęcie, jako obniżki nominalnych kosztów gospodarki społecznej w całości, niezależnie od tego, czy zostało ono osiągnięte posunięciami monetamemi czy też innemi. To drugie ujęcie d. — nazwijmy ją integralną — może się o tyle wiązać z pi er wszem, że d. integralną można przedstawić jako drogę pi zystosowania się do warunków, stworzonych przez d. pieniężną i usunięcia wywołanych przez nią