Magazyn6901

*

EKSPEDYCYJNA UMOWA

45

y

►

w większych przedsiębiorstwach ekspedycyjnych, obowiązywać będzie taryfa, podawana ogółowi swych kii ■ntów do wiadomości (W. S. H. R. 12, 214). Roszczenie z tytułu prowizji przedawnia się w okresie lat pięciu od chwili, gdy staje się ona wymagalna (art. 282 p. 4 K. Z.).

2. Zwrot wydatków i kosztów. W normalnym rozwoju stosunków ekspedytor przy wykonywaniu zlecenia musi często, ze względu na dobro powierzonej mu tranzak-cji, wykładać pewne kwoty na pokrycie należności, z przesyłki wynikających, często nawet przy zawarciu umowy ekspedycyjnej nieprzewidzianych, lecz w wyniku tranzak-cji koniecznych. Prawo handlowe w żadnym ze swych przepisów, odnoszących się do umowy ekspedycyjnej, nie wspomina o po-wyższem, słusznie rozumując, iż przepisy prawa powszechnego w sposób dostateczny regulują powyższe zagadnienia i ogranicza się jedynie do fragmentarycznego zatrącenia

0    kwestję zwrotu wydatków i kosztów przy omawianiu prawa zastawu ekspedytora (art. 608). Opierając się więc na treści tegoż artykułu dojść możemy do wniosku, iż prawo handlowe bynajmniej nie neguje istoty

1    konieczności zwrotu ekspedytorowi poczynionych przez niego, celem należytego wykonania zlecenia, wydatków kosztów.

Sięgając, w braku przepisów prawa handlowego, do norm ustawy powszechnej, w pierwszym rzędzie wysunąć musimy art. 508 K. Z., stanowiący, iż dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki i nakłady, poczynione przez niego, celem należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowemi od chwili, kiedy wydatki i nakłady były uczynione, oraz zwolnić go od zobowiązań, które przyjmujący zlecenie w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnem. Transponując powyższą zasadę prawa powszechnego na stosunki, z u.nowy ekspedycyjnej wynikające, doj • dziemy do uzasadnionego wniosku, iż podobne uprawnienie winien mieć również i ekspedytor co do wydatków i nakładów, przezeń łożonych przy przesyłce towaru wobec nadawcy. — Jeśli idzie o określenie pojęć powyższych, to śladem prof. Aller-h a n d a (op. c. art. 608 uw. 3 i 4) stwierdzić możemy, iż przez wydatki rozumieć należy uiszczone przez ekspedytora np.: cło, podatek spożywczy, należytość za załatwienie i wyładowanie i t. p.. natomiast przez koszty — własne wydatki ekspedytora, jakie ponieść musiał obok przewoźnego, a także należne mu wynagrodzenie za przechowanie towaru przed nadaniem i t. p.

Prawo do zwrotu wydatków i nakładów ma ekspedytor jedynie wtedy, gdy są one uzależnione od konieczności należytego wykonania zleconej tranzakcji. Stąd też nie można zgóry stanowić sprawdzianów objek-tywnych tej konieczności, lecz badać należy jej istnienie w zależności od rzeczywistych warunków dokonanej czynności. Orzecznictwo niemieckie, badając powyższe zagadnienie stwierdziło, iż do wydatków i nakładów koniecznych należy z zasady opłata celna, tok, iż ekspedytor, przestawiając dowody jej uiszczenia, zwolniony jest od obowiązku udawadniania jej konieczności (W. S. H. R. 2, 315). Podobnie przedstawia się sprawa kar i grzywien celnych, o ile powstały one w sposób, przez ekspedytora niezawiniony (S. R. 26, 109), a także dopłat za nadwagę przesyłki, uiszczonych przewoźnikowi w przypadku niezawinionego przez ekspedytora zbyt niskiego podania wagi przesyłki w liście przewozowym (S t a u b: op. c. § 400 uw. 8).

Roszczenie z tytułu zwrotu wydatków i nakładów przedawnia się, podobnie jak roszczenie o prowizję, w terminie lat pięciu z mocy art. 282 p. 4 K. Z. Względy słuszności pozwalają stwierdzić, iż zwrot ekspedytorowi wydatków i nakładów winien nastąpić w tejże samej walucie, w jakiej on ich dokonał (S. R. 109, 88).

Na podstawie dalszej analogji z art. 509 K. Z. uznać należy, iż w przypadku, gdy przy zawarciu umowy ekspedycyjnej zgóry przewidywane są wydatki i nakłady, związane z wykonywaniem zlecenia, ekspedytor ma prawo domagać się od nadawcy wyasygnowania odpowiedniej zaliczki, nadawca zaś żądaniu temu odmówić nie może. O ile już po zawarciu umowy ekspedycyi ■ nej przy wykonywaniu tranzakcji zleconej okazała się konieczność dokonania przez ekspedytora słusznych i potrzebnych wydatków lub nakładów, ekspedytor obowiązany jest, nawet bez otrzymania od nadawcy pokrycia, dokonać wydatków lub nakładów z własnych funduszy (S t a u b: op. c. § 409 uw. 11), co uzasadnione jest tern, iż ekspedytor działa z zasady jako osoba zaufania nadawcy i w działaniu swem wykazywać musi staranność sumiennego kupca.

3. Prawo zastawu. Na zabezpieczenie roszczeń ekspedytora o przewoźne, o prowizję,