Magazyn6701

113

ESTONJA

23 5^21	gospodarstw	poniżej 5	ha
21 598	tt	od 5 do 10	tt
34 979	tt	„ 10 „ 20	tt
24 228	tt	„ 20 „ 30	tt
21 841	tt	.. 30 .. 5°	tt
6 433	tt	„ 50 „ 100	tt
475	tt	powyżej 100	tt

Cyfry te świadczą, że kryzys trwający od 1930 r. już minął i że E. weszła w okres pomyślnej konjunktury. Obroty handlowe z Polską rozwijały się pomyślnie i wykazywały przez szereg lat saldo dodatnie dla Polski. Dążenie E. do wyrównania tego salda doprowadziło do poważnego skurczenia obrotów: import do Polski 1934 r. — 1008 tys. zł., 1935 r. — 1313 tys. zł.; eksport do Estonji 1934 r. — 2 200 tys. zł., 1935 ^r- — ¹ 638 tys. zł.

W polityce walutowej E. przyłączyła się do t. zw. bloku sterlingowego i utrzymuje parytet: 1 funt st. = 18,35 kor. est.

3. Reforma rolna. Reforma rolna uchwalona dn. 15. VI. 1920 r. nacechowana była duchem skrajnego radykalizmu. Dotychczasowi właściciele ziemscy (przeważnie baroni niemieccy) zostali całkowicie i bez odszkodowania wywłaszczeni, ziemie ich przeszły na własność państwa i jako drobne parcele wydzierżawione były drobnym osadnikom wojskowym i cywilnym na 6 lat. System ten okazał się szkodliwy dla całokształtu gospodarstwa narodowego i nowele z 1925 i 1926 r. wracają do zasady indywidualnej prywatnej własności, a z drugiej strony przyznają pewne odszkodowania dawnym właścicielom. W rezultacie struktura rolna E. przedstawia się dzisiaj w sposób następujący:

II. Historja i sprawy polityczne.

1. Dzieje Estonji do 1921 r. Rozmieszczone na wschodnim wybrzeżu Bałtyku autochtoniczne plemiona finno-ugryjskie Kurów, Liwów i Estów pojawiają się w historji w końcu XII w. i zanim zdołały się wydobyć z zupełnej pierwotności, zostały podbite przez Niemców i Duńczyków. Zwycięstwo pod Tallinem w 1219 ^r- (legenda o cudownym sztandarze Danbrog) pozwoliła Duńczykom opanować całą północną E., podczas kiedy południe podzielili pomiędzy siebie biskupi i Zakon Kawalerów Mieczowych, połączony w 1237 r. z Zakonem Krzyżackim w Prusiech. Po stłumieniu ostatniego powstania ludności estońskiej w 1343 r. Zakon wykupił od króla duńskiego Waldemara IV

Encyklopedja nauk politycznych

jego posiadłości estońskie i w ten sposób utworzone zostało Inflanckie Państwo Zakonne, obejmujące dzisiejszą Łotwę i Esto-nję, które przetrwało do 1561 r.

W uporczywych walkach o spadek po Zakonie Inflanckim wzięły udział Polska, Da-nja, Szwecja i W. Ks. Moskiewskie. Po krótkim okresie przewagi polskiej (Batory) pokój w Oliwie w 1660 r. stwierdził całkowite zwycięstwo Szwecji. Okres panowania szwedzkiego wysoko podniósł dobrobyt i kulturę E. (uniwersytet w Dorpacie 1632 r.) i złagodził ciężkie położenie ludności włościańskiej. Wielka Wojna Północna zakończona pokojem w Nystadt (1721 r.) złamała hegemonję szwedzką na Bałtyku i E. wraz z Łotwą dostały się pod panowanie rosyjskie, które trwało aż do upadku Imperjum rosyjskiego.

Zepchnięty przez obcych zdobywców do roli klasy wyłącznie włościańskiej naród estoński, pomimo wielowiekowej niewoli, nie zatracił ani swego języka, ani poczucia narodowego. Od połowy XIX w. datuje okres odrodzenia narodowego E. Rząd rosyjski usiłował z pewnem powodzeniem skierować ruch narodowy estoński przedewszystkiem przeciwko szlachcie niemieckiej, skupiającej w swojem ręku przeszło V* ziemi w E. Pomimo przejścia na prawosławie części ludności we wschodnich powiatach E. polityka rusyfikacji wydała naogół nikłe rezultaty. W 1904 r. po raz pierwszy zdobyli Estowie większość w radzie miejskiej w Tallinie, zamieszki rewolucyjne 1905-6 r. wzmocniły jeszcze ruch narodowy.

Po upadku caratu w 1917 r. Rząd Tymczasowy, ulegając naciskowi ludności, wydal 30. III. 1917 r. dekret o utworzeniu autonomicznej E. w granicach etnograficznych, z patrjotą estońskim, Janem Poska, jako gubernatorem na czele. Okres okupacji E. przez bolszewików, a następnie Niemców, zlikwidował politykę autonomiczną. Korzystając z krótkiej przerwy pomiędzy jedną okupacją a drugą, Estoński Komitet Narodowy proklamował 24. II. 1918 r. niepodległość E. Umiejętnie manewrując pomiędzy Niemcami, bolszewikami i białemi armjami rosyjskiemi i opierając się na dzielnej młodej armji gen. Laidoner), politycy estońscy (Pats, Strandman, Piip, Pusta i inni) doprowadzili do wyparcia wszystkich obcych sił zbrojnych z terytorjum E., do zawarcia dogodnego pokoju z Sowietami w Dorpacie 2. II. 1920 r. i do międzynaro-

8

«