Magazyn69801

394

GOSPODARSTWA WIEJSKIE

DOCHÓD BRUTTO W 3 WOJEWÓDZTWACH ŚRODKOWYCH W 1928/29 R. (na podstawie materjałów rachunkowych).

Klasy wielkości		Gospodarstwa			włościańs		kie		Gospodarstwa
	2—5	ha	5—12 ha		12—26 ha		26—50 ha		folwarczne
Gleba	lepsza	gorsza	lepsza	gorsza	lepsza	gorsza	lepsza	gorsza	lepsza	gorsza
Ogółem w zł na 1 ha .... w tem:	962	703	744	576	564	454	644	402	062	515
ziemiopłody %	4i	47	47	45	46	45	63	42	75	76
hodowla %	52	45	47	48	48	46	32	52	22	19

sując drugiej znaczenie uzupełniające. Zresztą samo zagadnienie posiada znaczny stopień skomplikowania. Różne rodzaje g. w. spełniają różnorodne zadania ekonomiczne i społeczne, uzupełniając się wzajemnie. Przy ocenie ich znaczenia dla gospodarstwa narodowego należy brać p>od uwagę cały szereg kryterjów, jak: ilość produktów wytwarzanych z jednostki powierzchni oraz ilość rzucana na rynek, rodzaj tych produktów, łatwość ich uruchomienia w razie potrzeby, zwłaszcza wojny, odporność na złą konjunkturę, pojemność na towary przemysłowe, stopień wyzyskania kapitałów umieszczonych w warsztacie rolnym, zdolność wiązania z sobą większej lub mniejszej liczby ludzi z uwzględnieniem stopnia zaspokajania potrzeb tych ludzi oraz stopmiem wyzyskania ich pracy,

skich nieco spada w miarę zwiększania się rozmiaru g., następnie zaś podnosi się w g. folwarcznych. Wydaje się, że wogóle jest on raczej wyższy w g. włościańskich, wzię

Oprócz produkcji surowej niezmiernie ważna jest ilość i rodzaj wytworów dostarczanych na rynek przez gospodarstwa rozmaitych rodzajów z jednostki powierzchni. Aczkolwiek brak pod tym względem ściślejszych danych wydaje się, że u nas g. folwarczne wykazują przewagę w zaopatrywaniu rynku w zboża, szczególnie pszenicę i jęczmień, g. zaś włościańskie stanowią główne źródło dostawy produktów hodowlanych, przedewszystkiem trzody, drobiu i jaj, oraz warzyw.

5. Zagadnienie najkorzystniejszego rozmiaru gospodarstw wiejskich rozważane bywa z dwóch zasadniczych punktów widzenia: statycznego i dynamicznego. W pierwszym wypadku bada się możliwie szczegółowo i wszechstronnie ustrój i funkcjonowanie rozmaitych ustrojów g. w. w stosunkowo krótkich okresach czasu, opierając się na materjałach rachunkowych, ankietach, osobistych wywiadach, doświadczeniach i zapisach i t. p. Wnioskowanie o wyższości tych lub innych kategoryj g. w. jest następstwem drobiazgowej i wnikliwej analizy wszystkich zebranych danych, następuje zaś ostatecznie drogą intuicji, wyostrzonej i wzmocnionej przez poprzedzające czynności badawcze. W drugim wypadku porównywa się ilość i stan posiadania poszczególnych kategoryj g. w. w długich odstępach czasu na podstawie spisów statystycznych, przyczem uważa się za najlepszą tę kategorję g. w., która w wieloletnim okresie wykazała większą żywotność i odporność, rozszerzając się kosztem innych. W tym wypadku uzyskuje się dowód liczbowy, oczywiście przy założeniu, że selekcja g. w. dokonywała się w warunkach zupełnej swobody bez najmniejszego nacisku z zewnątrz.

tych jako całość, a to ze względu na znaczniejszą intensywność użytkowania ziemi i o wiele szerszy rozmiar hodowli.

Nietrudno dojść do wniosku, że żadna z tych dróg sama przez się nie prowadzi do celu. Pierwszy sposób postępowania posiada tę ujemną stronę, że w praktyce może obejmować nieznaczne tylko obszary i istotnie zbyt krótkie okresy czasu wobec olbrzymich trudności zebrania odpowiedniego materja-łu. Zaletą tej metody jest możność głębokiego i wszechstronnego zapoznania się z ustrojem oraz drogami życia i rozwoju g. w. Druga metoda jest o tyle niebezpieczna, że posiada pozorne udowodnienie liczbowe, opiera się zaś na dwóch założeniach, których jedno jest dowolne (aualogja między walką o byt i selekcją w przyrodzie i w życiu ekonomiczno-społecznem), drugie zaś w rzeczywistości nigdy nie sprawdza się w zupełności (wolność gospodarczo-społeczna). Istotnej korzyści należy oczekiwać dopiero przy posługiwaniu się obu metodami równocześnie, przyczem jako podstawową raczej należałoby uznać pierwszą, przypi