Magazyn6301

EKONOMIKA GOSPODARSTW WIEJSKICH — EKSPEDYCYJNA UMOWA 29

>■

rownictwo zyskało na metodyczności przez wprowadzenie pomiarów czasu pracy i ujmowanie wykreślne czynności gospodarczych.

Ponieważ, jak było wspomniane, ekonomika, a szczególnie niektóre jej działy jak rachunkowość, wycenianie, kierownictwo, potrzebują swoistych metod, rodzi się konieczność utworzenia nowej dyscypliny, która objęłaby metody naukowe, właściwe ekonomice gospodarstw wiejskich. Taka dyscyplina tworzy się. Jest już nawet wykładana, pod nazwą „metodyka badań ekonomicznych", a tem samem rozszerza się krąg zagadnień, objętych dawną nauką zarządu.

Gdybyśmy nazwą nauki zarządu chrzcili nadal ekonomikę w dzisiejszych jej rozmiarach, a więc obejmującą naukę o czynnikach, naukę urządzania i kierowania gospodarstwem, rachunkowość z kalkulacjami, taksację i metodykę badań, byłoby to bardzo śmiałe pars pro toto. Wprawdzie „ekonomika", pochodząc od słowa greckiego oixovofiixf_t, etymologicznie nie oznacza nic innego, jak „naukę zarządu", ale stało się z tem słowem to, co z wielu wyrazami obce-mi — nadaliśmy mu szersze znaczenie.

Stefan Moszczeński.

Ekspedycyjna umowa.

I. Zasady ogólne, i Istota umowy ekspedycyjnej. 2. Charakter prawny umowy ekspedycyjnej. II. Kontrahenci umowy ekspedycyjnej. III. Forma i treść umowy ekspedycyjnej. IV. Podstawowe zasady umowy ekspedycyjnej. I. Stosunek ekspedytora do nadawcyi innych osób. 2. Wykonanie umowy ekspedycyjnej. 3. Odpowiedzialność ekspedytora. V. Wynagrodzenie ekspedytora. 1. Prowizja ekspedycyjna. 2. Zwrot wydatków i kosztów. 3. Prawo zastawu. VI. Nietypowe formy umowy ekspedycyjnej. 1. Samoumowa. 2. Umowa ryczałtowa 3. Ekspedycja zbiorowa

I. Zasady ogólne.

1. Istota umowy ekspedycyjnej. Jak podaje wyraźnie naczelny przepis prawa handlowego, normujący instytucję umowy ekspedycyjnej (art. 598 K. H.) przez umowę ekspedycji kupiec (ekspedytor) podejmuje się przesłania rzeczy w imieniu własnem, lecz na cudzy rachunek. Przepis powyższy, będący jednocześnie definicją omawianej umowy, wysuwa na plan pierwszy szereg podstawowych elementów, których analiza zezwala nam na wypowiedzenie się co do istoty prawnej samej umowy; jest więc ustalone, że: 1) osoba, wykonywująca umowę ekspedycyjną, zwana ekspedytorem, jest kupcem z samego prawa, 2) działalność powyższą wykonywa w imieniu własnem i 3) na rachunek innej osoby, która wykonanie umowy jej zleciła; nadto 4) przedmiotem umowy ekspedycyjnej może być z mocy ustawy podjęcie się przesłania rzeczy.

Przechodząc do analizy powyższych elementów, stwierdzić musimy, co następuje:

Podobnie, jak w szeregu innych zobowiązań handlowych (umowa ajencyjna, komisowa, przewóz i t. p.), ekspedytor posiada przymiot kupca z mocy ustawy, przez sam fakt wykonywania swych czynności zawodowych; należy więc gatunkowo do rodzaju kupca, który przymiot handlującego posiada niezależnie od swej woli, rozmiarów prowadzonego przedsiębiorstwa i t. p., a jedynie uzależnione jest od wykonywania określonych czynności. Wobec jednak powyższego wysuwa się na plan pierwszy zagadnienie stałości i zawodowej działalności ekspedytora w związku z pojęciem kupca w najszerszem znaczeniu, przewidzianem przez art. 2 K. H. Prawo niemieckie wyraźnie odróżnia działalność ekspedytora, będącego kupcem, (§ 407 H. G. B.) od podobnej, niezawodowej i przygodnej działalności (Gelegenheitsspedition) osoby, która nie handluje, a sporadycznie podejmuje się ekspedycji (§ 415 H. G. B.), stanowiąc, iż przepisy kodeksowe o ekspedycji mają zastosowanie również i w ostatnim przypadku; na tle prawa polskiego, wobec braku wyraźnych przepisów w tej materji, zagadnienie raczej winno być rozstrzygnięte w kierunku przeciwnym; w doktrynie jednak polskiej pogląd na powyższe nie jest jednolity. Za zdaniem wyżej podanem wypowiada się prof. Honzatko (Dziurzyń-ski-Fenichel-Honzatko: Kodeks Handlowy, Komentarz, t II, art. 598 uw. 1), natomiast prof. A 11 e r h a n d (Kodeks Handlowy, Komentarz, art. 598 uw. 2) stwierdza, iż „przepisy o ekspedycji wchodzą w zastosowanie, chociaż wysyłający nie jest kupcem", nie uzasadnia on jednak bliżej swej opinji. Zdaniem naszem jednak, a popartem pośrednio wywodami prof. Namitkiewi-c z a (Kodeks Handlowy, Komentarz, t. II, art. 598 u w. 4), moment stałości i zawodo-wości działania ekspedytora jest warunkiem

*■