Magazyn6101

EKONOMIKA — EKONOMIKA GOSPODARSTW WIEJSKICH    27

>

>►

Knight, częściowo t. zw. nowa szkoła wiedeńska). — Charakterystycznym objawem rozwoju teorji e. jest uwalnianie się stopniowo coraz bardziej od związków z określonym światopoglądem, z dążeniami politycz-no-ekonomicznemi. Szkoła klasyczna, dzięki utożsamianiu swego założenia poznawczego, wolności gospodarczej, z analogicznemi postulatami politycznemi, związała się w większości swej z materjalistycznym liberalizmem. Dysydenci jej, socjaliści, byli wyznawcami przeciwnego, lecz również mate-rjalistycznego kierunku socjalistycznego, narodowi zaś protekcjoniści tylko w pewnych punktach sprzeciwiali się liberalizmowi. W szkole znów historycznej istniał u większości silny związek z socjalizmem w różnej formie, czy to zasadniczego interwencjonizmu, państwowego socjalizmu, czy t. zw. socjalizmu z katedry. Natomiast renesans teorji rozplątał z wielkim nakładem pracy ów węzeł, nawiązany u jej kolebki przez Smitha, pomiędzy teorją a światopoglądem politycznym, z korzyścią wielką dla obu tych dziedzin. Niema obecnie zasadniczo związku między teorją, która się w ten sposób uwolniła od sugestyj światopoglądowych, a polityką — poza badaniem skutków zjawisk. Autorzy tego samego kierunku teoretycznego mogą być i są bez szkody dla wartości swych badań wyznawcami różnych kierunków politycznych, materjalistycz-nych czy idealistycznych, indywidualistycznych czy uniwersalistycznych, i odwrotnie. Ułatwiło to też bardzo zbliżenie między po-szczególnemi kierunkami teoretycznemi. Różnice między niemi obecnie istniejące są raczej różnicami metod podchodzenia do zjawisk, wynikającemi ze zwracania większej uwagi raz na jedną, raz na drugą stronę chaotycznie różnobarwnej rzeczywistości oraz ze sposobu wyrażania się i systematyzowania faktów. Dlatego też teorją ekonomiki w ostatnich czasach robi coraz większe, uderzające wprost postępy, rozszerzając swe badania na coraz to nowe pola, czyniąc swe metody badań coraz bardziej ścisłemi i ujmując coraz głębiej i szczegółowiej swe zagadnienia. Wystarczy tu wskazać choćby na rezultaty, osiągnięte w teorji cen i konjunktur. Byłoby niezmiernem nieszczęściem dla nauki, gdyby ten tak wyraźny postęp został zahamowany przez nową falę wpływów światopoglądów politycznych na naukę. Podczas gdy fala ta u końca XVIII w. przez swój podświadomy, zapo-

mocą wewnętrznych węzłów psychicznych, związek z głównem założeniem metodologicz-nem e., wolnością, wywołała właśnie sformułowanie się systemu naukowego e., obecna, będąca z jednej strony doprowadzeniem socjalizmu do krańca, z drugiej zaś słuszną nieraz, różnorodną zresztą w treści, reakcją przeciw liberalizmowi i socjalizmowi, przeciwnie, jak to widać w wielu krajach, zdaje się narzucać sugestję niedopuszczalności stosowania tego założenia poznawczego, szkodząc naturalnie nieopatrznie możności objektywnego, naukowego, badania stałych, niezmiennych związków współzależności między zjawiskami gospo-darczemi, których nie chce uznawać. Sądzić jednak należy, że sugestje te są tylko przejściowe i nie wpłyną na dalszy rozwój nauki, tak ważnej z punktu widzenia nietyl-ko kultury umysłu ludzkiego, lecz i swych zastosowań do praktyki, dla układania się warunków bytowania ludzkiej społeczności narodów.

Edward Taylor.

Ekonomika gospodarstw wiejskich.

Ekonomika gospodarstw wiejskich należy do nauk ekonomicznych stosowanych, podobnie jak polityka agrarna. Wspólną cechą nauk ekonomicznych stosowanych jest podawanie środków, prowadzących do osiągnięcia dobrobytu gospodarczego, lecz gdy polityka agrarna obejmuje działanie gospodarcze, dotyczące całości rolnictwa, ekonomikę gospodarstw wiejskich interesuje zagadnienie sprawności gospodarczej poszczególnych warsztatów wiejskich.

Poszczególne gospodarstwa wiejskie są przeważnie we władaniu prywatnem. Niesłusznie jednak niektórzy autorzy nazywają ekonomikę gospodarstw wiejskich ekonomiką gospodarstwa prywatnego. Ekonomika gospodarstw wiejskich służy zarówno gospodarstwu prywatnemu, jak i uspołecznionemu (np. kołhozom). Jej praktycznem zadaniem tu, jak i tam, jest usprawnianie jednostek gospodarczych pod względem organizacyjnym i kierowniczym.

Nauki stosowane czerpią materjał z doświadczeń życiowych, ale powinny być układane na zasadach teoretycznych, wyjaśniających wzajemne związki zjawisk i uogólniających stosunki między niemi. Polityka agrarna ma swe przesłanki teoretyczne; nie mogłaby bez nich być przedmiotem bada-