Magazyn62601

18 ADMINISTR. GOSPODARSTW WIEJSKICH — ADMIN. ROLNICZA PAŃSTW.

Odrębną formą administracji jest t. zw. administracja poręczająca. Polega ona na tern, że administrator poręcza przedsiębiorcy (zwykle właścicielowi) pewien stały dochód z gospodarstwa, którem zawiaduje, resztę zaś osiągniętych dochodów bierze dla siebie, luL też dzieli się tą resztą w jakimś oznaczonym stosunku. Kapitał nieruchomy (ziemia z budowlami i plantacjami długotrwałemi) i kapitał stały (inwentarze martwe i żywe) pozostają własnością przedsiębiorcy. Kapitałem obiegowym zawiaduje administrator poręczający według swego uznania, zobowiązując się jednak do pozostawienia inwentarza polowego w stanie zgóry omówionym.

Zarząd osobisty jest naturalną formą i najbardziej pożądaną w interesie majątku narodowego. Zarząd osobisty bowiem zabezpiecza w wyższym stopniu ciągłość planów i dbałość (z wyjątkiem dzierżaw) o składowe części gospodarstwa. Administracja jest niezbędna tam, gdzie majętność należy do nieletnich, lub upośledzonych na umyśle, w majętnościach, będących w posiadaniu osób prawnych, jak instytucje dobroczynne, związki komunalne, także w tych wypadkach, w których przedsiębiorca nie posiada odpowiednich kwalifikacyj do zarządzania osobiście, lub jest zajęty czem in-nem, nie mieszka w swej posiadłości, a także w dużych majętnościach.

Administracja poręczająca jest rzadko spotykaną formą zarządzania. Może być odpowiednia, gdy przedsiębiorca chce mieć zapewniony stały dochód roczny, a wyrzeka się możliwych wyższych zysków. Administrator poręczający ma z natury umowy większą swobodę działania w porównaniu z administratorem o stałem wynagrodzeniu, może przeto w większym stopniu rozwijać swe zdolności fachowe. To też najpowszechniej inicjatywa tej formy administrowania wychodzi od administratorów.

Literatura: Karol Fllipourtcx; Zarząd gospodarczy. Warszawa

1887.— T. v>. d. Goltz: Organizacja gospodarstwa wiejskiego.

Przekład z niemieckiego. 1895. — Michał Oczapotcmki:

Nauka ekonomji_y czyli zarządu gospodarski,ego_t 1856 — 67.

Stefan Moszczcński•

Administracja rolnicza państwowa.

Omawiamy w tym artykule zwierzchni-czą administrację rolniczą, nie poruszamy zaś zagadnienia administracji dóbr państwowych i innych działów administracji niezwierzchniczej. Ogólna administracja rolnicza dotyczy bieżących spraw rolniczych, czyli normalnego życia poszczególnych gospodarstw wiejskich kraju. Aby ją sprawować, powoływane są ogólne władze administracji rolniczej. Oprócz tego istnieją w wielu krajach specjalne władze, których zadaniem jest prowadzenie albo przebudowy ustroju rolnego, albo naprawy tego ustroju. Władze te określane są wyra zem władz agrarnych w odróżnieniu od władz rolniczych, nazwy te jednak nie są powszechnie przyjęte.

W Polsce władze agrarne noszą nazwę Urzędów Ziemskich. Do zakresu ich działania włączono: komasację gruntów, likwidację służebności, podział wspólnot gruntowych, parcelację i kolonizację wewnętrzną, sprawy obrotu ziemią i wreszcie niektóre sprawy, bezpośrednio z tamtemi się wiążące. Nazwa Urzędy Ziemskie przestała dzisiaj oficjalnie obowiązywać, posługujemy się jednak nią w tym artykule jako dla wszystkich^ zrozumiałą. Naczelnym organem administracji rolniczej jest Minister Rolnictwa i Ministerstwo Rolnictwa, zorganizowane podług ogólnego szablonu, obowiązującego wszystkie ministerstwa. Zamiast ministerstwa rolnictwa może istnieć tylko departament ogólnego ministerstwa gospo darstwa społecznego. Spotykamy to często w małych państwach, ale i w wielkich mocarstwach może istnieć dążenie do skupienia całej polityki gospodarczej w jednem ministerstwie. Niekiedy są powoływane do życia dwa ministerstwa — jedno ogólne rolnicze, drugie do spraw przebudowy ustroju rolnego. Przykład tego mieliśmy w Polsce, gdzie od r. 1920 do I93²istniał, obok Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych, najpierw Główny Urząd Ziemski, zrównany co do praw swoich z od-rębnem ministerstwem, później zaś (w r. 1923) przekształcony na Ministerstwo Reform Rolnych. Obecne Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych powstało ze zlania się obu wymienionych ministerstw. Zadaniem Ministerstwa jest ogólne kierowanie polityką agrarną i państwową admini -stracją rolną oraz kontrolowanie podległych mu organów. Na terenie województwa Minister Rolnictwa władzę swą wykonywa przez wojewodę, na terenie powiatu przez starostę powiatowego. W urzędzie wojewódzkim istnieje Wydział Rolnictwa i We-