Magazyn6301

117

ODDŁUŻEN1F GOSPODARSTW WIEJSKICH

się do nich postępowanie przed urzędami rozjemczemi. Kredyt krótkoterminowy rynku zorganizowanego został uporządkowany w drodze układów konwersyjnych, zawartych przy pomocy Banku Akceptacyjnego. Kredyt długoterminowy emisyjny został uporządkowany przez konwersję na nowy typ listów (4¹/₂ °/o i okres umorzenia 55 lat). Banki państwowe decydowały we własnym zakresie o zużytkowaniu funduszów oddłużenia, utworzonych w celu pomocy zadłużonym rolnikom. Fundusz Obrotowy Reformy Rolnej dokonał zarówno generalnych odpisów ze swych należności, jak i przewidział możność zastosowania dalej idących indywidualnych ulg. W zakresie zaległości podatkowych i ubezpieczeniowych zastosowano system skreśleń znacznego odsetka zaległości przy wpłatach w określonych stosunkowo krótkich terminach. Za długi, podlegające uporządkowaniu, uznano długi, zaciągnięte przez rolników do 1 lipca 1932. Zasadniczym czynnikiem w zakresie ulg dla zadłużonych rolników było stosowanie karencji, na podstawie której spłata kapitału długu uległa odroczeniu. Zasadniczo okres karencyjny już się skończył. Dalszym czynnikiem podobnego typu, jeszcze obowiązującym, jest prawo przysługujące urzędom rozjemczym zawieszania egzekucyj i odraczania wypłat przy zastosowaniu instytucji nadzoru nad dłużnikiem, oraz prawo, przysługujące sądom, odraczania egzekucyj na jeden okres gospodarczy. Drugi typ ulg polega na rozterminowaniu płatności na okres do 14 lat bądź z mocy prawa, bądź w drodze orzeczenia urzędu rozjemczego, bądź w drodze układu konwersyjnego, zależnie od osoby wierzyciela oraz przynależności gospodarstwa do grupy obszarowej (A, B i C). Trzeci typ ulg polega na obniżeniu stopy procentowej najniżej do 3% w stosunku rocznym.

Poza dokonanemi zmniejszeniami sum dłużnych w zakresie zaległości podatkowych i ubezpieczeniowych niektórych należności Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej oraz indywidualnych skreśleń długów w bankach państwowych, obniżenie zadłużenia jest możliwe w drodze orzeczenia urzędu rozjemczego w następujących przypadkach: 1) w razie nadmiernych korzyści majątkowych wierzyciela, 2) w razie gdy koszty sądowe, egzekucyjne i adwokackie przekraczają 20% sumy zasądzonej tytułem kapitału długu i odsetek 3) przy działach rodzinnych i 4) z tytułu reszty ceny kupna ziemi. Środkiem, służącym do zmniejszenia sum dłużnych przy przedterminowych spłatach, jest prawo spłacania długów papierami wartościowemi po kursie nominalnym w zakresie długów prywatnych i po kursie 90% w zakresie długów wobec rynku zorganizowanego, oraz prawo dla posiadaczy grupy A zaliczania przy przedterminowych spłatach gotowizną wpłacanej sumy w podwójnej kwocie. Prawa te przysługują do dnia 31 grudnia 1940. Wreszcie posiadacze gospodarstw wiejskich grup B i C, zadłużeni powyżej określonych norm, mają możność zmniejszenia swego zadłużenia w drodze postępowania układowego, zawieranego przy ustanowieniu instytucji nadzoru i zatwierdzanego przez urząd rozjemczy. W razie nirizawarcia układu, automatycznym skutkiem nieudanego postępowania układowego jest likwidacja gospodarstwa w drodze licytacji. Ostateczne uporządkowanie długów rolniczych jest przedmiotem obrad na terenie izb ustawodawczych.

Literatura: Broda S.t Zadłużenie drobnych gospodarstw na dzień 1 lipca 1931; 1 lipca 1933; 1 lipca 1934; 1 lipca 1935; 1 lipca 1936; 1 lipca 1937; 1 lipca 1938. Warszawa 1938. Buczma-Czaplińskł M.t Oddłużenie rolników. Zbiór ustaw o oddlutcniu gospodarstw rolnych i konwersji długów hipotecznych. Warszawa 1933. — Elementarz oddłuieniowy dla mniejszych gospodarstw wiejskich. Centralne Biuro do Spraw Finansowo-Rolnych. Warszawa 1936. — Frankowany J. i A.: Słuszna obrona przed egzekucją. Warszawa 1935.    — Frankowski J.s

Informator finansowo-rolny, ustawodawstwo finansowo-rolne i jego praktyczne zastosowanie. Poznań 1934. — Tenże: Za dłużenie gospodarstw rolnych województwa poznańskiego w latach 1932—1936. Poznań 1938. — Tenże: Zadłużenie gospodarstw rolnych woj. pomorskiego w latach 1932—1936. Poznań 1937.— Instrukcja Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie udzielenia ulg dłużnikom Administracji Lasów Pat^jtwowych w spłacie długów rolniczych. Warszawa 1935. — Jabłoński S.t Komentarz do ustawy o urzędach rozjemczych. Warszawa 1939. — Jakubowski J.: Znowelizowane rolnicze ustawodawstwo oddłużeniowe. Warszawa 1936. — Leśniewski W., Rusinek Z., Goicicki J.: Zagadnienie uporządkowania długów rolniczych. Warszawa 1934. — Liehtenstein J.t Tabela orientacyjna do ustaw i rozporządzeń oddłużeniowych dla rolników. Lwów 1933. — Lipski St. i Rusinek Z.: Ustawodawstwo finansowo-rolne i jego praktyczne zastosowanie. Warszawa 1933. — Pancewicz W.: Uporządkowanie długów rolniczych w świetle nowych przepisów finansowo-rolnych. Warszaroa 1935. — Richter M. i Zarwin-cer P.: Kodeks ulg rolniczych. Kraków 1936. — Strse-ssewsM C.t Akcja sanacji finansowej rolnictwa w Polsce. Kraków 1932. — SsuŁdrsyńsM J.t Ustawa o urzędach rozjemczych do spraw majątkowych drobnych gospodarstw wiejskich wraz z rozporządzeniami wykonawcami i przepisami zunązkoioemi. Warszawa 1933. — Świątkowski U.: Prawo oddłużeniowe rolne. Warszawa 1936. — Wusatowski Z.t Ulgowe ustawodawstwo rolnicze. Kraków 1934. — Wyjaśnienia do przepisów o konwersji i uporządkowaniu długów rblr iczych. Centralne Biuro do Spraw Finansowo-Rolnych. Warszawa 1937.

Zygmunt Rusinek.