13533 IMG556

214 (De)Konstrukcje kobiecości

nia się do nich. Butler śledzi pewną tradycję myślenia o praktykach drag ąueens czy gejów, w której postrzegano je jako ośmieszające kobiety albo też jako bezkrytycznie podtrzymują-ce i powielające stereotypy kobiecości. Takie myślenie o praktykach mniejszości to według Butler przykład odwróconej kolonizacji i podtrzymywania społecznego stereotypu na temat homoseksualizmu, traktowanego jako ucieczka od płci przeciwnej. W tym ujęciu męski homoseksualizm dotyczy kobiet, stanowiąc konsekwencję niechęci do nich, tak jak lesbianizm w powszechnym mniemaniu nie jest niczym więcej jak rezultatem nienawiści do mężczyzn. Butler zmienia tę perspektywę, pisząc, że drag ąueen - podobnie jak butch i femme - ujawnia podczas swego występu brak ciągłości pomiędzy anatomiczną płcią, tożsamością płci (gender), jak też płcią, którą odgrywa. Nakładanie się tych wszystkich elementów w czasie występu często prowadzi do podważenia fałszywie naturalizowanych doświadczeń związanych z płcią. Parodia płci kulturowej w wypadku zjawiska drag ąueen czy też obecność heteroseksualnych norm w relacji butchlfemme są zatem znacznie bardziej skomplikowane, niż to zakłada feminizm, odrzucając te praktyki jako nieprzyjazne kobietom.

Butler postrzega wszelkie tożsamości „parodystyczne”, odbiegające od tak zwanej normalności, jako przeszkody utrudniające całkowitą reifikację heteroseksualnej matrycy oraz jako możliwe miejsca interwencji, „szydercze punkty oporu” (Butler 1993,312). Po pierwsze dlatego, że ujawniają sztuczność zakładanych norm. Po drugie, ponieważ stanowią dowód na błąd w mechanizmie ich rzekomo naturalnego ucieleśniania, Po trzecie zaś z tego powodu, że ukazując strukturę cytowania płci, jej nieustanne tworzenie, ujawniają przy tym luki w owym cytowaniu: nigdy nie jest ono takie samo, zawsze istnieje możliwość niewiernego powtórzenia, ryzyko jego zakwestionowania pojawia się niejako pomiędzy poszczególnymi powtórzeniami. Jednak samo ukazanie błędu w odegraniu normy czy zbliżeniu się do niej nie musi automatycznie oznaczać jej obalenia. Nic ma gwarancji, że ujawnienie sztucznego cha-

takteru norm płci czy heteroseksualności doprowadzi do ich całkowitego obalenia. Butler słusznie zauważa, że nie zawsze parodystyczne praktyki prowadzą w konsekwencji do dekon-strukcji parodiowanych norm: „Parodia sama z siebie nie jest wywrotowa” (Butler 1990,139).

Opisując w Bodies Tbat Matter film Jennie Livingstone Pa-ris Is Buming^2l, ukazujący bale dla drag ąueens w Nowym Jorku, Butler podkreśla, że „drag może służyć zarówno de-naturalizacji, jak i ponownej idealizacji hiperbolicznych heteroseksualnych norm płci kulturowej” (Butler 1993, 125). Odegranie pici kulturowej nie jest więc samo w sobie sub-wersywne, ale może być wykorzystane przez „heteroseksualny reżim” dla własnej naturalizacji i stabilizacji. Ideał odzwierciedlany czy też odgrywany podczas balu drag ąueens zależy od umowności przyjęcia czegoś już wcześniej za ideał w danym społeczeństwie, na przykład norm płciowych, rasowych czy klasowych. Wypadek Venus Extravaganzy, kolorowej transseksu-alistki (przed operacją zmiany płci, na którą po prostu nie było jej stać), marzącej o tym, by być białą, heteroseksualną kobietą klasy średniej, posiadać męża, dom z ogrodem i dzieci, jest właśnie talom przykładem akceptacji norm ustanowionych jako ideał. Paradoksem jest to, że kiedy próbuje ze wszystkich sił przybliżyć się do owego ideału, ucieleśniając go na poziomie zewnętrznym (wygląd, gesty, głos Venus były stereotypowo kobiece; stanowiły ucieleśnienie tego rodzaju kobiecości, jakiego pragną mężczyźni), Venus zostaje zamordowana przez klienta, najprawdopodobniej dlatego, że jej biologiczność/ćelesność pozostają w sprzeczności z owym ideałem²². Buder uważa, że drag ąueen jedynie przybliża się do pewnego morfologicznego ideału, jak zapewne my wszyscy, w mniejszym bądź większym stopniu. Ocena realności wykonania performance na balu czy też w realnym życiu zależy od tego, jak zdołamy zmaterializować normy. Ogólny efekt jest wynikiem ucieleśnienia/powtórzenia normy, której jednak żadne odegranie w pełni nie oddaje (Butler 1997a, 129)²³.

Osoby biorące udział w balu poprzez odegranie na scenie pewnych społecznych ideałów przyjmowały często wraz z nimi