Magazyn69501

391

GOSPODARSTWA WIEJSKIE

LICZBA STAŁYCH SIŁ ROBOCZYCH PIESZYCH I SPRZĘŻAJNYCH NA 100HA UŻYTKÓW ROLNYCH W 3 WOJEWÓDZTWACH ŚRODKOWYCH W 1928/29 R.

(na podstawie materjałów rachunkowych)

Klasy wielkości ha	Osoby pracujące			Dni robocze (w tys.)			Sprzt-żaj Sztuki
	Rodzina	Najem	Razem	Rodzina	Najem	Razem
2—5	80	I	81	16,6	0.9	17.5	27
5—12	37	5	42	8,2	2.3	10,5	l8
12—26	22	8	3°	5.o	2.7	7.7	l6
26—50	22	6	19	2,1	4.0	6,1	13
Gospodarstwa folwar-
czne.......							II

Gleby		2—5 ha	5—12 ha	12-26 ha
lepsza..... gorsza..... Wyzyskanie 1 siło (w tym sami boczych rocznie:		208 196 sztuki s pm okręg	232 210 przężajn oi i roku	236 220 ej wyno-, dni ro-
Gleby	2—5 ha	5—12 ha	12-26 ha	Gosp. folwarcz.
lepsza . . gorsza . .	107 ^I03	156 Il6	ib6 143	1 około (240—200

Wyzyskanie stałych sił pieszych, t. j. liczba dni przypadająca na jedną osobę rocznie, wynosi w folwarkach około 280—290, w g. zaś włościańskich o wiele mniej, przy-czem wyzyskanie spada wraz z obniżaniem się powierzchni i gorszą glebą. W lepszych g. włościańskich 3 woj. środkowych w 1928/29 r. na osobę dorosłą rodziny przypadało rocznie dni roboczych w g. rolnem:

Nadmienić jeszcze wypada, że oprócz wyższych naogół kosztów kapitałów stałych na ha i gorszego wyzyskania pracy pieszej i sprzężajnej, w mniejszych gospodarstwach droższe są przy indywidualnem nabywaniu kupne środki obiegowe, jak np. nawozy sztuczne, pasze treściwe i t. p., a to wskutek ^Tższej ceny przy tranzakcjach małemi ilo-:iami towaru, droższego pośrednictwa, gorszej znajomości rynku i źródeł zakupu (częstsze zafałszowania). Z tych samych powodów drobni rolnicy uzyskują niższe ceny za sprzedawane wytwory rolnicze.

3. Następstwa rozdziału pracy na kierowniczą i fizyczną. Następstwa rozdziału lub braku rozdziału pracy na kierowniczą i fizyczną są wielorakie i wywierają głęboki wpływ na ustrój i funkcjonowanie g. w.: Kierownictwo siłą rzeczy stać musi na wyższym poziomie tam, gdzie stanowi ono wyłączne zadanie i zajęcie. Stąd w g. folwarcznych występuje większa zdolność do przyswajania sobie postępów nauki i techniki, lepsze orjentowanie się w stosunkach ryn kowych i finansowych, większa celowość zabiegów.

Pojmowanie wyników gospodarczych musi być inne w folwarkach, w których dochód gospodarza płynie wyłącznie z kapitału, inne zaś u włościan, których dochód płynie zarówno z kapitału jak i z pracy fizycznej. W pierwszym wypadku ocena wyniku posiada charakter czysto kapitalistyczny, t. j. chodzi tutaj o możliwie najwyższą wydajność jednostki kapitału, przyczem za miarę powodzenia gospodarki uważa się dochód czysty; w g. wło-ściańskiem ocena wyniku posiada z jednej strony zabarwienie kapitalistyczne, z drugiej wszakże występuje sposób pojmowania wyniku taki, jak u robotników, gdzie porównywa się uciążliwość wysiłku fizycznego z uzyskanemi wzamian za ten wysiłek środkami zaspokojenia potrzeb własnych i swej rodziny.

Oznaczając:

D. cz. g. — dochód czysty gospodarza.

D. br. —    „ brutto (surowy).

T — koszty towarowe (materja-łowe) wraz z odpisami na zużycie.

N — place sił roboczych najemnych.

W — odczuwana przez gospodarza i jego rodzinę uciążliwość wysiłku przy pracy fizycznej.

Otrzymujemy następujące wzory oceny wyniku gospodarczego:

1.    kapitalistyczny:

D. cz. g. = D. br. — (T +- N)

2.    niekapitalistyczny:

a)    W ^ D. br. — T

b)    W J D. br. — (T + N)