Magazyn69201

388

GOSPODARSTWA ROBOTNICZE — GOSPODARSTWA WIEJSKIE

łem logicznie ze sobą związanych, odpowiednio do naczelnego celu danej cywilizacyjnej wspólnoty, norm i form gospodarczego współżycia jej członków.

Stanisław Grabski.

Gospodarstwa robotnicze.

Właściwe gospodarstwo wiejskie jest przedsiębiorstwem, czyli warsztatem produkcji lóbr, przeznaczonych głównie na zbyt. Gospodarstwo wiejskie robotnicze jest to rozszerzone gospodarstwo domowe, czyli produkcja jest tutaj przedewszystkiem przeznaczona na samozaopatrzenie. Wprawdzie prymitywne gospodarstwo wiejskie właściwe, zachowujące dużo pierwiastku gospodarstwa naturalnego, jest także przeznaczone na wytwarzanie produktów na samozaopatrzenie, ale główna działalność ekonomiczna właściciela koncentruje się w samem gospodarstwie. Tymczasem główna działalność ekonomiczna robotnika, szerzej mówiąc właściciela gospodarstwa robotniczego, jest wykonywana poza tern gospodarstwem w innem przedsiębiorstwie.

Główną częścią składową gospodarstwa robotniczego nie jest ziemia, lecz dom mieszkalny. Poza tern składa się ono z kawałka pola, względnie łąki oraz ogrodu, albo z sa-mego tylko ogrodu. Budynków gospodarskich może ono albo wcale nie posiadać, albo posiada mały chlewik lub obórkę, a strych domu służy za stodółkę.

Gospodarstwo właściwe wiejskie, o ile nie jest warsztatem ogrodniczym, powinno posiadać odpowiednie rozmiary, a więc kilka lub kilkadziesiąt hektarów, a nawet większy jeszcze obszar. Tymczasem gospodarstwo robotnicze w warunkach naszych t zadko przekracza 2 ha powierzchni. Jeden ha to także już spory obszar, normalnie zaś takie gospodarstwa posiadają ¹I* hektara, ¹/₄ hektara, nawet tylko iooo mtr. kw., lub jeszcze mniej.

Produkcja gospodarstw robotniczych, jako obliczona jedynie na zaspokojenie potrzeb rodziny, może być różnorodna. Wytwórczość obejmuje więc: warzywa, kartofle, kwiaty, owoce, drób, jaja i t. P- Nieco większe gospodarstwa rob Ktnicze produkują u nas pewne ilości żyta, w innych krajach pszenicy; oprócz drobiu i świń trzymają nieraz także krowę. Koń, a nawet para koni, może trafić się w gospodarstwie robotni-czem, w takim jednak razie gospodarz zarabia furmankami i to jest jego głównem zajęciem.

W Polsce występuje brak granicy między właściwemi gospodarstwami robotniczemi, a niesamodzielnemi gospodarstwami włościańskiemu Np. w zachodnich powiatach woj. krakowskiego widzimy, że wszyscy właściciele gospodarstw niesamodzielnych szukają zarobków w przemyśle miejscowym lub na Górnym Śląsku. Rolnik, który znalazł stałą pracę w fabryce lub kopalni, przestaje być rolnikiem i jest już albo robotnikiem przemysłowym, albo górnikiem, a jego paramorgowe gospodarstwo słusznie może być uznane wtedy za gospodarstwo robotnicze. Sąsiad zaś jego, posiadający tyle samo ziemi, nie mający jednak stałej pracy zarobkowej, jest w dalszym ciągu rolnikiem niesamodzielnym.

G. r. najbardziej są rozpowszechnione w okręgach przemysłowych i pod wielkiemi miastami. U nas najwięcej jest ich na Górnym Śląsku.

G. r. są ostoją dla warstw robotniczych, pozwalają bowiem na prowadzenie w zdrowych warunkach życia rodzinnego, na przetrzymywanie okresów bezrobocia i zabez pieczają niejednokrotnie przed katastrofami życiowemi. Młodzież wychowuje się w zdrowszej atmosferze rodzinnej i w lepszych warunkach higjenicznych.

Zdzisław Ludkiewicz.

Gospodarstwa wiejskie.

i. Określenie i klasyfikacja. 2. Następstwa niejednakowego obszaru gospodarstw wiejskich. 3. Następstwa rozdziału pracy na kierowniczą i fizyczną. 4. Wydajność. 5. Zagadnienie najkorzystniejszego rozmiaru gospodarstw wiejskich .

1. Określenie i klasyfikacja. W obecnych stosunkach produkcja rolnicza odbywa się w odrębnych jednostkach gospodarczych, zwanych gosp>odarstwami wiejskiemi.

Aby g. w. mogło px>wstać i rozwijać się, muszą istnieć jego zasadnicze części składowe, t. j. rozłóg ziemi i człowiek gospo-darujący, jak również muszą wytworzyć się p>ewne oznaczone wzajemne stosunki między temi składnikami. Rozłóg ziemi (kawałek ziemi oznaczonej wielkości i kształtu, po-siadający ośrodek gosp>odarczy, t. j. kompleks budowli wraz z podwórzem, połączony systemem dróg z poszczególnemi polami oraz z otaczającem środowiskiem) powinien