Magazyn6D601

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

442

laza wykazuje konieczność sprowadzenia około 400 tys. tonn rudy. Taki sam rachunek można przeprowadzić np. dla 2 milj. tonn stali rocznej produkcji, który wykaże konieczność sprowadzenia jeszcze znaczniejszej ilości rudy, gdyż przy wzroście wytwórczości stali nie jesteśmy w możności odpowiednio rozwijać naszego kopalnictwa ze względów czysto technicznych, w których jednem z najważniejszych jest mała wydajność naszych pól rudnych (ok. 0,5 tonn na m’ powierzchni).

Rzeczywisty przywóz rudy żelaznej (bez innych materjalów, zawierających żelazo) w ciągu ostatniego dziesięciolecia oraz, dla porównania, nasze wydobycie przedstawia się następująco (w tonnach):

Kok	Przywóz rudy	Wydobycie rudy	% stos. przywozu do całości rud
1928	483 675	698 835	41
1929	644 176	658 531	49
1930	244 811	476 846	34
1931	263 463	284 653	4«
1932	66 012	76 869	46
*933	129 300	156 151	45
1934	136 771	238 231	36
1935	243 974	326 151	43
1936	345 900	461 712	43

2. Kuda manganowa. Niezmiernie ważnym i niczem do dziś nie zastąpionym surowcem w hutnictwie jest ruda manganowa, gdyż bez manganu proces martenowski jest niemożliwy.

Niestety jednak rud manganowych w prze-mysłowem znaczeniu u siebie nie posiadamy. Są pewne oznaki, stwierdzające istnienie tych rud w Polsce (w górach Czywczyń-skich, koło Tarnowa), lecz nie są to jeszcze rzeczy zbadane dostatecznie. Według posiadanych dzisiaj wiadomości są to rudy biedne i w dodatku bez większych skupień, tak że ich znaczenie przemysłowe stoi pod dużym znakiem zapytania. Do obecnej chwili eksploatowane one nie są. Ruda manganowa, używana w naszem hutnictwie, jest przywożona z zagranicy z Z. S. R. R., z Indyj, z Rumunji i t. d. Ogólny przywóz rudy manganowej w ostatnich latach przedstawia! się następująco:

Rok	Tonn
1928	41 380
1932	7 823
1935	63 43i
1936	56 706

Wyżej opisane rudy żelazne były podstawą powstania polskiego hutnictwa żelaznego i przez długi szereg lat były jedynem tworzywem dla fabrykacji żelaza. Rozwój hutnictwa żelaznego na ziemiach polskich w ogólnych zarysach podajemy poniżej.

II. Hutnictwo żelazne.

1.    Definicja. Pod mianem hutnictwa (z franc. metalurgja) rozumieć należy sztukę wydobywania czystego metalu z rudy, zawierającej, poza metalem, cały szereg różnych domieszek. Sposoby wydobywania metali są bardzo różne, zależne od metalu, i ująć ich szablonowo nie można, opierają się one jednak zasadniczo o chemję i elek-trochemję. Na to jednak, żeby otrzymany metal sprzedać (gdyż ostatecznie to jest celem hutnictwa), trzeba mu nadać taką formę i własności, jakich żąda rynek. To też praktycznie do hutnictwa należy dołączyć jeszcze działy o charakterze bardziej mechanicznym, jak walcownie, kuźnie i prasy. Do działu wykańczania należy również termiczna obróbka, która szczególniej przy fabrykacji i wykończeniu stali szlachetnej ma niezmiernie doniosłe znaczenie. W ten sposób praktyczne pojęcie hutnictwa rozszerza się, obejmując całe wydobycie metalu z rudy łącznie z jego dalszą przeróbką do formy sprzedażnej.

W Polsce na szeroką skalę postawione jest obecnie jedynie hutnictwo żelaza oraz cynku i ołowiu. Przy tych ostatnich metalach ubocznie otrzymywane jest srebro i kadm.

2.    Historja hutnictwa do wojny światowej.

Hutnictwo żelazne w Polsce teraźniejszej powstało z dwóch zupełnie niepodobnych do siebie odłamów, które przez długie dziesiątki iat kształtowały się pod wpływem zupełnie różnych warunków. Jest to hutnictwo b. zaboru rosyjskiego w b. Kongresówce i b. zaboru pruskiego na Górnym Śląsku. Hutnictwo b. żabom austrjackiego, chociaż w odległych czasach istniało i rozwijało się nawet, choć znacznie słabiej niż w innych dzielnicach, od początku XX wieku przestało właściwie istnieć. Obecnie w całokształcie hutnictwa polskiego nie odgrywa ono prawie żadnej roli.

Hutnictwo na ziemiach polskich istniało od zarania dziejów polskich. Pierwsze o tern wzmianki pochodzą z wieku XI. Urządzenia były oczywiście bardzo prymitywne, jednak z biegiem czasu się udosko-