Magazyn6u501

751

IRAK

tu ku temu nader sprzyjające warunki glebowe i klimatyczne. Produkuje się tam jej już obecnie ponad 2 000 q rocznie. Poza tern uprawia się tu zboża, hoduje owce, wielbłądy, konie i inne zwierzęta domowe. Dość znaczna jest zatem produkcja wełny oraz futer (karakuły) i skór.

Na eksport I. składają się przedewszyst-kiem nafta oraz daktyle. Kraj ten jest istotnie największym producentem daktyli w świecie, plantacje bowiem w dolinie Szat-el-Arabu liczą około 18 miljonów drzew daktylowych, dających owoce w kilkuset odmianach. Poza tern wywozi się inne produkty rolnictwa i hodowli. Natomiast przywóz obejmuje: tkaniny bawełniane, cukier, herbatę, drzewo, zboże, wyroby metalowe, zapałki, mydło, samochody, maszyny tekstylne, papier i t. d. Wartość importu waha się, zależnie od roku, od 100 do 200 miljonów rupij, wywóz zaś od 50 do 100 miljonów rupij.

I. odgrywa dość ważną rolę jako kraj tranzytowy — do i z Iranu (Persji).

W wytwórczości przeważa typ rzemieślniczy nad przemysłowym. Ostatnio rozwija się wszakże włókiennictwo bawełniane. Wydobycie nafty wzrasta nieustannie i wynosi obecnie około 4 miljonów tonn (w 1935 r. — 3 700 000 i w 1936 r. — 3 900 000 tonn). Po ukończeniu (w 1935 r.) budowy rurociągu z Mossulu do m. Śródziemnego z rozgałęzieniem do Haify (Palestyna) i Tripoli (Liban), ogólnej długości około 1 900 km, został stworzony główny warunek dalszego rozwoju wydobycia nafty. Z tytułu koncesji terenów naftowych i koncesji. na przeprowadzenie rurociągu rząd I. pobiera od towarzystwa Iraq Petroleum Co rocznie conaj mniej 400 000 funtów szterlingów, która to suma stanowi jedną z głównych pozycyj w dochodach państwowych I. Ogólna cyfra wpływów z innych źródeł wynosi rocznie 500—600 miljonów rupij indyjskich (rupja jest jednostką monetarną I.). Ze względu na wzrastające dochody z nafty, 1. znajduje się w szczególnie korzystnych warunkach. Zdrowe zaś finanse pozwalają temu młodemu królestwu rozwijać własną armję oraz lokować znaczne sumy w robotach publicznych, prze-dewszystkiem zaś w irygacji kraju, a to drogą odnowienia systemu kanałów, jakie istniały już w starożytności i które pozwalały wyżywić kilkakrotnie większą liczbę ludności w porównaniu z obecną.

Ludność I. oblicza się na 3 miljony mieszkańców, w tym około 800 000 koczowników (Arabów i Kurdów). Na cyfrę powyższą składają się przedstawiciele różnych narodowości: Arabowie, Persowie, Kurdowie, Turcy, Chaldejczycy i Żydzi. Około 1 500000 mieszkańców wyznaje szyityzm, sunnitów jest około 1 200 000, izraelitów około 90 000, chrześcijan (ne-storjanów około 80 000 i wyznawców innych religij (Dżezidzi i t. d.) około 50000.

Największemi miastami są: Bagdad (250000 mieszkańców), Basra (80000), Kerbela (80 000), Mossul (97 000), Nedżef (30000), Kerkuk (20000), Kut-el-Amara, Suleimanie i Hille.

DL Historia i sprawy polityczne.

Podbój I. przez Arabów i islamizacja kraju nastąpiła za panowania czterech pierwszych kalifów. W 751 r. I. z powodu przeniesienia do Bagdadu stolicy państwa staje się ośrodkiem całego kalifatu arabskiego. Panowanie rezydującej w Bagdadzie dynastji Abbasydów (750—1258) jest najświetniejszym okresem potęgi i cywilizacji arabskiej. W 1258 r. I., podbity przez Mongołów, stracił niepodległość. Od XVII w. należał I. do Turcji. Podczas wojny światowej toczyły się w I. zacięte walki pomiędzy Anglikami, którzy zajęli 22. XI. 1914 r. port Basra i posuwali się stamtąd w głąb kraju, a armją turecką. Po początkowych niepowodzeniach (kapitulacja gen. Town-shenda pod Kut-el-Amara 29. IV. 1916 r.) Anglicy uzyskali wreszcie stanowczą przewagę i 10. III. 1917 r. zdobyli Bagdad.

Traktat w Sevres (10. VIII. 1920 r.) postanowił odłączenie I. od Turcji, a w 1921 r. Liga Narodow oddała mandat nad I. W. Brytanji. 23. VIII. 1921 r. królem I. został obrany emir Feisal, syn króla Iledżasu Husseina-ibn-Ali. W lipcu 1924 roku nadana została I. konstytucja. Wytworzonego w ten sposób stanu rzeczy nie uznawała przez dłuższy czas Turcja, która pragnęła zatrzymać w swetn posiadaniu wi-lajet Mossul wraz z jego bogatemi zasobami nafty. Ostatecznie rząd turecki przyjął orzeczenie Rady Ligi Narodów z grudnia 1925 r., a w pół roku później 5. VI. 1926 r. podpisany został w Angorze traktat turec-ko-brytyjski, regulujący granicę między Turcją a I.

Początkowo ustalono, iz I. będzie przyjęty do Ligi Narodów w 1928 r._t następnie