Magazyn67901

275

KOMUNIKACJA

>

kiem samochodów służących do zarobkowego przewozu osób lub do przewozu towarów). Zwolnienie służy na przeciąg go dni w ciągu roku i nie obejmuje podatków i opłat konsuincyjnych. Samochody muszą posiadać w tym celu międzynarodowe książeczki podatkowe.

V. Międzynarodowe prawo kolejowe.

1.    Pojęcie Ogólne. Międzynarodowe prawo kolejowe należy do starszych i stosunkowo bardzo rozwiniętych działów k. p. m. Tworzących je postanowień trzeba szukać w specjalnych umowach kolejowych dwustronnych i wielostronnych, traktatach handlu i żeglugi, wyjątkowo w traktatach pokoju 1919 i 1920 r.; prawo zwyczajowe niemal nie wchodzi w rachubę; podstawę ogólną tworzy prawo narodów.

2.    Budowa i eksploatacja kolei. Budowa i eksploatacja kolei, służących przewozom międzynarodowym jest rzeczą państw (rządów albo towarzystw kolejowych). Wyjątkowo, na podstawie umów, jedno państwo buduje albo eksploatuje kolej na terytorjum drugiego, np. austrjackie koleje w księstwie Liechtenstein, francuskie w Monaco, włoskie w San Marino; pewną analogję tworzą polskie koleje na obszarze W. M. Gdańska; traktat wersalski (art. 373) zobowiązał Niemcy do wybudowania na swem terytorjum, na żądanie Czechosłowacji i na jej koszt, linji łączącej stację Schlauneg ze st. Nachod; Gród Watykański ma własny odcinek linji i stację kolei, które są obsługiwane przez administrację kolejową włoską; angielskie koleje w Egipcie na mocy traktatu z 1936 r. mają charakter strategiczny; zwykle państwa porozumiewają się celem przeprowadzenia połączeń linij kolejowych i obsługi odcinka granicznego między dwiema stacjami granicznemi albo od stacji wspólnej do granicy (np. przebicie tunelu przez Mont Cenis i budowa w nim kolei między Francją a Włochami). Zupełnym wyjątkiem jest kolej Swiętogotardzka, którą, wraz z przebiciem tunelu przez St. Gothard, przeprowadziła na swem terytorjum Szwaj-carja na koszt państw zainteresowanych (Włochy, Szwajcarja oraz Bawarja, Wir-tembergja i Związek Północno-Niemiecki, których miejsce zajęły później Niemcy) na podstawie umowy z r. 1869. Na mocy umowy z r. 1909 Szwajcarja zobowiązała się utrzymywać kolej na odpowiednim poziomie technicznym, ale niemal wyłączny wpływ na kolej uzyskały Niemcy. W art. 374 traktatu wersalskiego Niemcy zgodziły się na wypowiedzenie tej umowy, któreby zostało dokonane przez Szwajcarję w ciągu 10 lat od uprawomocnienia się traktatu. Czasem to samo towarzystwo buduje linję na terytorjum dwu sąsiednich państw, ale na podstawie dwu koncesyj i stosownie do ustawodawstwa każdego z tych państw. To samo dotyczy współdziałania towarzystw kolejowych różnych krajów.

Podobne stosunki zachodzą w razie przecięcia linji kolejowej nową granicą: konieczne jest porozumienie zainteresowanych państw (por. art. 372 traktatu wersalskiego). Tak państwa cesyjne monarchji Habsburskiej zawarły szereg układów w Porto-rose (1921); tak było zwłaszcza z kilkoma linjami na terytorjum dawniej austrjacko-węgierskiem, np. koleją c. k. uprzywil. Tow. Kolei Południowej, która dziś przebiega Austrję, Węgry, Jugosławję i Włochy (układ rzymski z r. 1923). Trzeba dodać, że podobnie było z prywatnemi linjami lo-kalnemi, przeciętemi granicą polsko niemiecką (niektóre wąskotorowe straciły wszelkie znaczenie i zostały zniesione), podobnie wreszcie z tramwajami na Śląsku, które to sprawy uregulowała konwencja górnośląska z 1922 r. Jeżeli linje odstąpione nie posiadają własnego taboru, podział następuje według ustalonej między stronami proporcji. W konwencji genewskiej z dn. 9 grudnia 1923 r. o ustroju międzynarodowym kolei żelaznych układające się państwa zobowiązały się: 1) utrzymać komunikację między istniejącemi linjami, 2) w razie potrzeby przyjaźnie rozważać projekty wzmocnienia linij istniejących lub budowy nowych (nie dotyczy to linij zbudowanych dla potrzeb pewnego okręgu lub obrony narodowej).

3. Ruch międzynarodowy. Ruch międzynarodowy został znakomicie udoskonalony technicznie. Od przejeżdżania i przewożenia specjalnemi pociągami, kursującemi między stacjami granicznemi, poprzez doprowadzanie pociągów jednego państwa do stacji granicznej na terytorjum drugiego (tak musi być zawsze, jeżeli szerokość toru w obu państwach jest różna), rozwinął się ruch naprawdę międzynarodowy, polegający na tem, że wagony osobowe i towarowe jednego państwa krążą bez przeszkód po tery-torjach wszystkich państw, stanowiących jedną sieć kolejową (ruchem tym nie są