Magazyn68201

378

KONWERSJA — KOPERNIK MIKOŁAJ

udzielonych przez Państwowy Bank Rolny i Bank Gospodarstwa Krajowego.

Poważną operację konwersyjno-konsoli-dacyjną rozpoczęto w roku 1936 r. 17 lutego tego roku wypuszczono 4%-wą Pożyczkę Konsolidacyjną na sumę 600 miljo-nów zl w zlocie. Splata tej pożyczki ma nastąpić do 15 maja 1982 roku. Do konsolidacji został dopuszczony cały szereg pożyczek o rożnem oprocentowaniu, różnych terminach i warunkach umarzania. K. ta pod względem formalnym dobrowolna faktycznie była przymusowa wobec pozbawienia procentów od pożyczek niezgłoszonych do k.

Następnie przystąpiono do k. polskich pożyczek emitowanych zagranicą, przyczem polskie pożyczki zagraniczne, posiadane przez obywateli krajowych, skonwertowano na 4V₂7o pożyczkę wewnętrzną państwową z 21-letnim okresem umarzania (Ustawa z 7. IV. 1937 r.), natomiast pożyczki zagraniczne, posiadane przez wierzycieli zagranicznych, skonwertowano na pożyczki, wyrażone w pieniądzu zagranicznym zgodnie z porozumieniem, zawartem przez państwo z tymi wierzycielami. I tak procent 7% pożyczki stabilizacyjnej z roku 1927 został obniżony do 4¹/₂% (Ustawa z dnia 29. III. 1938 r.), a 6¹/₂% pożyczka dolarowa z roku 1931 została zamieniona na 4¹I,% dolarową (Ustawa z dnia 4. I. 1938).

Literatura: AUix Edgar&: Trailł łlćmentaire de science des finances et de legislation financibre franęaise. Roz. IX. Paris 1931.— Giąbiński Stanielatc: Nauka skarbowołci. 3-e iryd. Warszawa 1926—1927. —~ Krzy£anou>ski Adam: Nauka skarbowoici. Poznań 1923. — Loroy-Beautieu P.s Traiti de la science des Finances. Paris 1912. — Rybarekl Romans Nauka skarbowoici. Warszawa 1935.

Józef Świdrowski.

Kopernik Mikołaj.

K. urodził się 19. II. 1473 r. w Toruniu jako syn polskiego mieszczanina. Początkowe nauki pobierał w szkole św. Jana w Toruniu. W r. I49¹ po ukończeniu nauk w szkole w Chełmnie Mikołaj ze swym bratem Andrzejem udaje się do Krakowa, stając się wyznawcą humanizmu; interesuje się żywo astronomją, studjując pod kierunkiem Wojciecha z Brudzewa. W r. 1495 zostaje księdzem; wkrótce otrzymuje kano-nję w katedrze we Frauenburgu. Po roku wyjeżdża do Włoch; w Bolonji studjuje prawo oraz astronomję pod kierunkiem Jana z Ferrary. Później udaje się do Rzymu, dalej studjując oraz wykładając matematykę i astronomję na tamtejszym uniwersytecie; równocześnie poświęca wolny czas malarstwu. Po krótkim pobycie w Polsce ponownie jedzie do Włoch, najpierw do Padwy, później do Ferrary, uzyskując w r. 1503 stopień doktora prawa kanonicznego. Po dziesięcioletnim pobycie we Włoszech K. powraca do Polski, osiedlając się na stałe w^r Heilsbergu. W r. 1512 obejmuje obowiązki kanonika frauenburskiego, prowadząc dalej studja astronomiczne; dotychczasowym swym badaniom dał wyraz w krótkiej rozprawie: „Commentariolus de hypothesibus motuum coelestium“. Jako astronom zyskuje sławę poza granicami Polski, czego dowodem jest zaproszenie K. przez Leona X na sobór lateraneński w charakterze rzeczoznawcy w sprawie zamierzonej reformy kalendarza. Od czasu przybycia do Polski K. prowadził bardzo czynne życie, pełniąc rozliczne obowiązki społeczne i polityczne, jako zarządca dóbr kapituły, obrońca jej interesów wobec zakonu krzyżackiego, budowniczy, lekarz, wreszcie ekspert w sprawie zamierzonej reformy monetarnej w Polsce, poświęcając tej kwe-stji dwie rozprawy. W tym okresie ostatecznie wypracowuje swą epokową teorję heljocentrycznego układu świata, kończąc około 1529 r. swą pracę „De revolutionibus orbium coelestium libri VI". Dzieło to, wydrukowane w Norymberdze w r. 1543, zostało wydane z przedmową prof. norymberskiego Andrzeja Osiandera, zamiast oryginalnej przedmowy autora. K. umarł

24. III. 1543 r.

Poza astronomją K. interesował się zagadnieniami monetarnemi, poświęcając kwestji reformy monetarnej 2 rozprawy. Pierwsza z nich „De aestimatione monetae“ (1519) była przeznaczona na Sejmik w Grudziądzu w 1519 r.; ponieważ jednak na sejmiku tym nie zajmowano się sprawą menniczą, K. przeczytał tę rozprawę dopiero na sejmiku w 1522 r. Drugą rozprawę z tej dziedziny stanowi „De monetae cudendae ratio" (1526). Wskazania K. były uwzględnione przy reformie monetarnej w Polsce. Wszystkie pisma ekonomiczne K. wydal i opatrzył krytyczną przedmową Jan Dmochowski („Mikołaja Kopernika rozprawy o monecie i inne pisma ekonomiczne oraz J. L. Decjusza Traktat o biciu monety". Warszawa 1924. Bibljoteka Wyższej Szko-