Magazyn68101

377

KONWERSJA

cielowi pożyczki, który, pożyczywszy państwu pieniądze, wskutek inflacji częściowo lub całkowicie stracił swe kapitały, ulokowane w papierach państwowych czy też innych. W wypadku przeprowadzenia takiej k. o stopie przerachowania pieniądza zde-waluowanego na pieniądz stabilizowany czy też nowowprowadzony decyduje kilka momentów: siła wierzycieli państwowych, ich znaczenie jako klasy społecznej, sytuacja budżetowa i finansowa państwa, chęć odzyskania zaufania obywateli krajowych do papierów państwowych i operacyj emisyjnych skarbu, wreszcie względy natury społecznej — zapobieganie eksproprjacji i pauperyzacji pewnej klasy obywateli. W żadnym razie k. nie jest przeprowadzana, jeśli inflacja miała przedewszystkiem na celu wywołanie zwyżki cen i zmniejszenie ciężaru zadłużenia. W tym wypadku klauzula złota jest znoszona drogą wydania odpowiednich ustaw.

5. Konwersje w niektórych państwach. K. były przeprowadzane dosyć wcześnie, uciekano się do nich w republikach włoskich, we Francji i Anglji, miały one jednak przeważnie charakter przymusowy. Dopiero w XVIII-ym, a zwłaszcza XIX-ym wieku k. stały się operacją finansową, dokonywaną bez samowolnej, jednostronnej zmiany pierwotnie zawartego kontraktu pożyczkowego.

W Anglji k. były dokonywane, począwszy od początku XVIII-go wieku; w wieku XIX-ym były bardzo często dokonywaną operacją. Ńa uwagę zasługują dwie k.: w r. 1844 i 1888. W roku 1844 zamieniono 3‘/*% pożyczkę na sumę 248,8 miljonów £ na pożyczkę, oprocentowaną na 3¹/* w ciągu pierwszych dziesięciu lat i na 3% na dalsze 20 lat. W roku 1888 k. objęła koło 514,3 mil jon £, procent został obniżony na okres 1889—^T9°3 do 2^s/«%, oraz do 2¹[*⁽f₀ do chwili spłaty pożyczki.

Największe k. w historji Anglji nastąpiły w roku 1932. Wyniosły one ogólną sumę 2 366,8 miljon. £; oprocentowanie nowych pożyczek zostało obniżone do 2—37₂%> oszczędności osiągnięte są oceniane na 36 miljonów £ rocznie.

We Francji w okresie Ancien Regime rząd niejednokrotnie uciekał się do k. przymusowych, zwłaszcza okres Regencji po śmierci Ludwika wyróżnił się pod tym względem; nietylko obniżono procent, lecz również zmniejszono sumę długu.

W latach 1825—1902 dokonano we Francji siedem k., osiągając poważne zmniejszenie kosztów obsługi długu państwowego.

W okresie stabilizacji faktycznej franka w latach 1926—1928 we Francji przeprowadzono k. celem obniżenia kosztów obsługi długu publicznego, skonsolidowania pożyczek, oraz zamiany długu krótko i średnioterminowego na długoterminowy. I tak w kwietniu 1927 roku skonwertowano szereg pożyczek na pożyczkę konsolidacyjną (50-letme renty) o oprocentowaniu 6% na sumę 18 157 miljonów fr. W maiu 1928 r. emitowane 5%-we 75-letnie renty na sumę 20 850 miljonów fr. przeszło w połowie były subskrybowane w pożyczkach państwowych. Operacje k. w latach 1927—1928 pozwoliły na zmniejszenie kosztów obsługi długu publicznego o przeszło 2¹/, miljar-da fr.

We wrześniu 1932 r. ogłoszono k. sześciu pożyczek, których oprocentowanie wynosiło 5 do 7<fc na ogólną sumę 85,7 miljardów fr. Oprocentowanie nowej pożyczki zostało ustalone na 4%%, oszczędności miały wynieść 1,3 miljarda fr.

W Niemczech w wieku XIX-ym przeprowadzono kilkakrotnie k. na stosunkowo niewielkie sumy; największych k. dokonano w latach 1895 i 1896 na ogólną sumę 5,7 miljarda mk, oszczędności wyniosły 28,4 mi-ljona mk.

W Stanach Zjednoczonych w latach siedemdziesiątych przeprowadzono kilka k. Po wojnie w roku 1925, 1927 i 1928 dokonano k., w rezultacie oprocentowanie roczne zostało zmniejszone o 21 miljonów $. Bardzo duże k. zostały przeprowadzone w roku 1933—1935. Oszczędności na oprocentowaniu wyniosły 100 miljonów $.

6. Konwersje w Polsce. W Polsce prze-rachowane zostały pożyczki państwowe po przeprowadzeniu reformy monetarnej w roku 1924 w sposób następujący: dla asygnat polskich z roku 1918 ustalono stosunek 250 mk, 115 rubli rosyjskich, 350 koron austrjackich — 10 zł, dla obligacyj 5% długoterminowej wewnętrznej pożyczki państwowej z roku 1920 1 000 mk— 10 zł, dla pożyczki premjowej z roku 1920 5 000 mk — 10 zł. Pożyczki te wymieniono na nową pożyczkę, 5%-wą Pożyczkę Konwersyjną; jej emisja przekroczyła 300 miljonów zł

Na początku roku 1933 (Ustawa z dnia 6. II. 1933 r.) obniżone zostało oprocentowanie od pożyczek komunalnych i ziemskich

25

Encyklopedja nauk politycznych.