Magazyn63001

526    LIBER JA

nansowych zdecydował się na powołanie rzeczoznawców jednego z państw-członków Ligi Narodów. W r. 1934 za pośrednictwem Ligi Morskiej i Kolonjalnej rząd liberyjski nawiązał stosunki gospodarcze i finansowe z Polską. Umową tą rząd L. zobowiązał się oddać do użytku obywateli polskich poleconych przez L. M. K. 50 plan-tacyj, — dalej stworzyć strefę wolnocłową w portach dla towarów polskich, — zagwarantować uprawianie żeglugi kabotażowej statkom polskim z prawem wchodzenia w rzeki spławne oraz zezwolić na dokonywanie badań geologicznych przez obywateli polskich tudzież przyznać kupcom i plantatorom polskim klauzulę największego uprzywilejowania. Po zawarciu tej umowy nastąpiło między Polską a L. wzajemne zainstalowanie placówek konsularnych oraz wysłanie do L. dwóch rzeczoznawców polskich (finansowego i sanitarnego).

Literatura: HHbner’s Statistische Tabel len. Wian 1936. —

Kopczyński SI..* Liber ja. Warszawa 1936.— Makareseyk J.:

Liberja, Liberyjczyk, Liberyjka. Warszawa 1936.

Włodzimierz Kowalski.

Łibja.

i. Geografja i stosunki gospodarcze, i. Historj? i sprawy polityczne.

1. Geografja i stosunki gospodarcze. Przez Greków stosowana dla całej znanej wówczas części Afryki, nazwa L. odnosi się dzisiaj do kolonji włoskiej w Afryce północnej. Rozciąga się ona od morza Śródziemnego, zwanego tu Syrtyjskiem, wgłąb Sahary (i 500 km na wschodzie i i ioo km na zachodzie) oraz od Egiptu i Anglo-Egipskiego Sudanu, po francuskie obszary Tunisu, Algieru i Sahary centralnej, na przestrzeni i 6oo km. Z posiadłościami francuskiemi graniczy L. również od południa. Długość granicy z Angielsko-Egipskim Sudanem wynosi 500 km. L. zajmuje obszar z i 842 000 km^s zamieszkały przez 704 000 osób. Dzieli się L. na Trypolitanję na zachodzie i Cyre-najkę na wschodzie. Dla celów wojskowych i administracyjnych utworzono 4 prowincje, oraz okrąg wojskowy i sądowniczy dla całego południa. W r. 1931 liczono 655 000 tubylców — Arabów, Berberów, Arabo-Ber-berów, Murzynów i Żydów — europejczyków około 50 000, w tern 45 000 Włochów. Rdzenni Berberowie zamieszkują oazy. Z tubylców 95,5% wyznaje islam, 3,4% — LIBJA

mozaizm. Wśród muzułmanów murzyni stanowią 35%. Religja koptyjska ma około 6 000 wyznawców.

Wyjąwszy szczupłe obszary na wschodzie, w Barce i miejscami nad morzem Syrtyjskiem, wybrzeże jest nizinne, zaś wnętrze kraju ma charakter wyżynny, bądź górski. Wschodnie pogranicze L. zalega pustynia Libijska, której większa część leży w Egipcie i Sudanie. Pomijając nieliczne „wadi" i krótkie strumienie nadbrzeżne, L. jest bezrzeczna i bezwodna; stosunkowo bogate w źródła i strumienie są krawędzie Barki. Oazy są nieliczne. Najważniejszy jest obszar Kufra, położony na 24⁰ równoleżniku na skraju pustyni Libijskiej; jest tam kilkanaście oaz, bardzo wartościowych. Klimat L. jest typowo podzwrotnikowy: wewnątrz kraju pustynny, na wybrzeżu śródziemnomorski. Opady na wybrzeżu skąpe o charakterze ulewnym; poza wybrzeżem często zawodzą; najlepiej przedstawia się pod tym względem Barka.

Kraj dzieli się na 3 strefy: śródziemnomorską, półpustynną, pustynną. W strefie pierwszej, która zajmuje 45 000 km^J powierzchni należy wyróżnić nadto obszary: 1) oazowy — o doskonale rozwiniętej uprawie palmy daktylowej i kultur śródziemnomorskich; 2) stepowy —» wykorzystany głównie dla uprawy jęczmienia, pszenicy i na pastwiska, jak również na uprawę oliwek, migdałów, winogron, pomarańcz, morwy i rycynusu (w tym pasie najwięcej jest rozpowszechniona kolonizacja włoska); 3) wydmowy — stopniowo zalesiany akacją, robinją, topolą i pinją; 4) „dżebely", t. j. górski, obejmujący krawędzie wyżyn (Tarhuna, Garian, Natal-Yefren), w którym uprawia się drzewa oliwne, figowe, winorośl i inne owoce. Półpustynia, obszar ubogich traw i zarośli, dostarcza trawy alfa. Oazy pustyni są żyzne, jak np. Ghadames, Ghat, Sokna, Sebha, Brak. Są one ośrodkami uprawy palmy daktylowej. Z upraw zaznaczyć należy uprawę henny (Lawsonję) i tytoniu. Hodowla liczyła w 1933 r. (w tysiącach sztuk): owiec 880, kóz 460, bydła 58, wielbłądów 52, osłów, mułów i koni 45.

Ważne jest rybołówstwo, dostarczające gąbek i tuńczyków. Z minerałów wymienić można tylko sól. Produkcja przemysłowa ma charakter rzemieślniczy (wyrób mat i dywanów, towarów skórzanych i artykułów złoconych czy srebrzonych). Bilans handlowy L. jest wybitnie ujemny (w 1935

t

ń