Magazyn68301

579

LOTNICTWO

powyżej we Wstępie. Początki prawa lotniczego łączą się z zaraniem wieku XX, z pracami wielkich organizacyj międzynarodowych, jak Instytut Prawa Międzynarodowego od sesji w Neuchatel w r. 1900, jak International Law Association od sesji w r. 1912 w Paryżu, również z pracami specjalnych kongresów (Verona 1910 r., Paryż 1910 r.), wreszcie z powstałą specjalnie organizacją naukową międzynarodową Comite Juridiąue International de l’Avia-tion, założoną w Paryżu w r. 1911, która postawiła sobie za zadanie opracowanie t. zw. Codę de l’air, t. j. kodyfikacji międzynarodowej prawa lotniczego na zasadzie jego unifikacji we wszystkich państwach. Normy Codę de l’air nie miałyby charakteru kolizyjnego (prawo międzynarodowe prywatne), a byłyby jednolitem, meryto-rycznem prawem lotniczem. — Pierwsze ustawy wewnętrzne prawa lotniczego przychodzą nieco później, i to w formie dość sumarycznej — są to np. we Francji dekrety z 21 listopada 1911 r. i 17 grudnia 1913 r., oraz cyrkularz w sprawach celnych z r. 1909, w Niemczech rozporządzenie z r. 1910 dla prowincji brandenburskiej i Królestwa Pruskiego.

Przychodzi wielka wojna i wynikający, jako jeden z jej skutków, niesłychany rozwój lotnictwa. I znów pod względem prawnym obserwujemy to samo zjawisko co na początku wieku XX. Powstaje kapitalny tekst międzynarodowy, konwencja urządzająca żeglugę powietrzną dnia 13 października 1919 r. (p. w Polsce Dz. U. R. P. Nr. 6 ex 1929 r., poz. 54 i Nr. 108 ex 1931 r., poz. 837), będąca do dziś dnia najważniejszą formą organizacyjną dla lotnictwa, i to formą ciągle żywą, bo nad wykonaniem i jej stałem uzupełnianiem czuwa Międzynarodowa Komisja Żeglugi Powietrznej (C. I. N. A.). Serję powojennych ustaw wewnętrznych prawa lotniczego rozpoczyna ustawa belgijska z dnia 16 listopada 1919 roku, dekret hiszpański z dnia 25 li stopada 1919 roku i ustawa austrjacka z dnia 10 grudnia 1919 roku, za któremi idzie szereg innych tekstów wydanych w innych państwach. (W Polsce Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 marca 1928 r., tekst jednolity Dz. \J. R. P. Nr. 69 ex 1935 r., poz. 437). Wszystkie one znajdują się pod wpływem konwencji 19x9 r. Tak samo zresztą, jak dwie następne konwencje międzynarodowe, ibero-amerykańska z r. 1926 i panamerykańska hawańska z 20 lutego 1928 r. W zakresie prawa prywatnego lotniczego organizacje międzynarodowe poświęcone specjalnie jego badaniu powstają nieco później, w myśl uchwał konferencji paryskiej z listopada 1925 r. utworzony zostaje t. z w. Komitet ekspertów technicznych prawa prywatnego lotniczego (C. I. T. E. J. A.), którego zadaniem jest przygotowanie konwencyj w zakresie prawa prywatnego. Doprowadza on do zawarcia 3 konwencyj: warszawskiej dnia 12 października 1929 r. o ujednostajnieniu niektórych prawideł, dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (p. w Polsce Dz. U. R. P. ex 1933 r., Nr. 8, poz. 49) i rzymskich dnia 29 maja 1933 r. o odpowiedzialności (dotąd nieratyfikowane) wobec osób trzecich na powierzchni i o areszcie zabezpieczającym (p. w Polsce Dz. U. R. P. ex 1938 r., Nr. 74, poz. 540)- Konwencje te oraz inne prace Komitetu wywierają od roku 1925 przemożny wpływ na treść ustawodawstwa wewnętrznego poszczególnych państw, które przystosowują do wyników prac Komitetu swe normy prawne.

3. Wojna lotnicza. Reglamentacja prawna wojny lotniczej znajduje się dziś w stanie wielce nieuporządkowanym i „embrjonal-nym“ w porównaniu z prawem wojny lądowej i wojny morskiej. Wprawdzie jeszcze na I konferencji pokojowej w Hadze z r. 1899 przyjęta została deklaracja, zakazująca zrzucania pocisków i środków wybuchowych z balonów i t. p., jednakże na konferencji pokojowej II w r. 1907 deklaracja powyższa (zawarta na lat 5), nie została ponowiona, i uznano za wystarczający przepis art. 25 regulaminu o prawach i zwyczajach wojny lądowej (w Polsce Dz. U. R. P. Nr. 21 ex 1927 r., poz. 160), zakazujący bombardowania miast, wsi, osiedli i budynków nieuzbrojonych. Na konferencji waszyngtońskiej r. 1922, poświęconej ograniczeniu zbrojeń, nie zdołano doprowadzić do zakazów w zakresie wojny lotniczej, aczkolwiek było jednocześnie osiągnięte porozumienie co do zakresu posługiwania się łodziami podwodnemi do niszczenia statków handlowych i co do zakresu używania podczas wojny gazów trujących. Jako dalszy ciąg prac konferencji waszyngtońskiej powstał tylko projekt haski z r. 1922—-1923, zawierający kodeks praw wojny lotniczej. Nie analizujemy w tym artykule projektów