Magazyn64101

837

MADAGASKAR — MAJĄTEK

Gdy w r. 1898 ukazał się dekret uznający M. za francuską kolonję i poddający królową Ranavali III pod zwierzchnictwo Francji, wybuchło powstanie. Wówczas rząd francuski mianował gubernatorem wyspy gen. Gallieni. Polityka administracyjna tego generała oraz jego następcy pułk. Lyau-tey, dała znakomite rezultaty i doprowadziła do całkowitej pacyfikacji wyspy. Obecnie rządzi nią w imieniu Francji gubernator cywilny przy udziale Rady Administracyjnej z głosem doradczym, w której zasiada, między innymi, dwóch tubylców z nominacji.

Jerzy Lotli.

Madera.

M. (Madeira), wyspa na Atlantyku leży 650 km na płn.-zach. od wybrzeży Afryki. Wraz z sąsiedniemi wysepkami: Porto Santo, Desertas i innemi mniejszemi stanowi portugalską prowincję Funchal (796,75 km* powierzchni, 212 458 mieszkańców — r. 1930). Wyspy pochodzenia wulkanicznego, górzyste, zbudowane z law i tu-fów wulkanicznych. Najwyższy szczyt M. Pico Ruivo 1847 tn. Klimat oceaniczny, ciepły, średnia roczna temperatura miasta Funchal 18,3°, opadów 684 mm. Ludność tubylcza wyginęła. Obecni mieszkańcy, Portugalczycy, zajmują się rolnictwem. Poziom kulturalny niski, 77% analfabetów. Ziemia urodzajna, lecz wobec górzystości terenu wymaga znacznego nakładu pracy. Główne produkty uprawy: trzcina cukrowa (od 1452 r.), winorośl (od końca XVII w.), banany, ananasy, pszenica i kukurydza, pomarańcze i cytryny. Przemysł nierozwi-nięty, jedynie chałupnicze koronkarstwo. Wywóz: win, owoców, jarzyn i koronek. Stolica Funchal. Od 1850 r. wyspa znana jest jako stacja klimatyczna. M. odkryta była w XIV w. przez żeglarzy genueńskich, potem powtórnie w 1420 r. przez Portugalczyków.

J. Kobendzma.

Majątek.

1 Majątek prywatny. 3 Majątek narodowy

1. Majątek prywatny. Majątek prywatny jest to zespół dóbr gospodarczych materjal-nych i niematerjalnych, należących do określonej osoby, biorącej udział w procesach ekonomicznych.

Rozróżniamy rozmaite rodzaje majątku, w zależności od tego, jakie dobra składają się na niego.

Najbardziej znanym jest podział, wywodzący się ze stosunków prawnych, na majątek nieruchomy i ruchomy. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z wszelkiego rodzaju nieruchomościami, jak grunty, budynki, oraz prawami tego typu, jak służebności i t. p., w drugim przypadku mówiąc o majątku ruchomym mamy na myśli wszystkie ruchomości, jakie mogą wchodzić w jego skład, a więc wszelkiego rodzaju przedmioty ruchome oraz prawa do świadczeń materjalnych.

Poza wszakże powyższym podziałem prawnym, koniecznem jest rozróżnienie zasadniczych typów majątku z punktu widzenia czysto gospodarczego, gdyż operowanie pojęciami prawnemi, tak często spotykane zresztą u ekonomistów, prowadzi zazwyczaj do zatarcia ostrości poznania istotnych cech charakterystycznych zjawisk gospodarczych. Z punktu widzenia ekonomicznego możemy wyróżnić majątek wytwórczy, jak ziemia, fabryki (zwany kapitałem), oraz konsum-cyjny, składający się z dóbr służących bezpośrednio lub pośrednio spożyciu, a więc takich, jak odzież, sprzęty domowe i wszelkiego rodzaju dobra konsumcyjne. Podział powyższy wyprowadzony jest nietylko pod kątem celowości określonego majątku, ale i jego aktualnej użyteczności gospodarczej dla posiadacza. Ziemia w rękach rolnika lub ogrodnika uprawiającego ją jest niewątpliwie majątkiem wytwórczym, przy udziale bowiem pracy posiadacza rodzi, produkuje szereg dóbr gospodarczych w postaci plonów, jakie przynosi. Ta sama ziemia, obrócona na park ozdobny lub na teren do gry w golfa, będzie jedynie majątkiem konsum-cyjnym, służącym zaspokojeniu potrzeb innego rodzaju. Podobnie jest np. z domem, który jako pomieszczenie warsztatów przemysłowych, jest majątkiem wytwórczym, w przypadku zaś gdy jest pałacem, stanowiącym rezydencję jego posiadacza, staje się majątkiem konsumcyjnym.

Doktryna niemiecka (K. Diehl) zamiast powyższego wprowadza rozróżnienie majątku użytkowego (Gebrauchsvermogen) i zarobkowego (Erwerbsvermógen).

2. Majątek narodowy. Majątek narodowy jest zespołem materjalnych dóbr gospodar-