Magazyn6101

35

NEOKLASYCZNA SZKOŁA W EKONOMICE

dukcji odbywa się przy kosztach wzrastających, nawet gdy ceny c^ynn.ków produkcji pozostają niezmienione. Wówczas wywołana przez zwiększenie ilości pieniądza ekspansja popytu objawia się częściowo we wzroście produkcji, częściowo zaś w zwyżce cen. Jest to stan pólinflacyjny. W zależności więc od stanu zatrudnienia wywołana przez zwiększenie ilości pieniądza ekspansja objawia się w produkcji, w cenach albo w obu. Skutki zmniejszenia ilości pieniądze nie są jednak symetryczne do skutków jej zwiększenia. Podnosząc stopę procentową, zmniejszenie ilości pieniądza zawsze powoduje zmniejszenie stanu zatrudnienia, chyba że jest połączone z obniżką plac, dostateczną dla takiego zmniejszenia popytu na zapasy kasowe, że wzrost stopy procentowej nie nastąpi.

Zamiast od stopy procentowej, zmiany stanu zatrudnienia mogą też wychodzić od zmian skali krańcowej rentowności inwe-stycyj. Regularne wahania tej skali stanowią istotę cyklu konjunkturalnego. To też teorja zatrudnienia staje się podstawą teorji konjunktury. Taką teorję konjunktury skonstruowali Harrod i Kalecki. Teorja zatrudnienia rzuca też nowe światło na wzajemny stosunek przyczynowy inwesty-cyj i oszczędności. Mianowicie nie oszczędności wyznaczają rozmiar inwestycyj, lecz odwrotnie: inwestycje wyznaczają rozmiar oszczędności. Wyznaczając bowiem dochód społeczny, wyznaczają, ile ludzie mogą oszczędzać. Jeśli poziom inwestycyj jest wysoki, dochód jest wysoki i oszczędności są wielkie, w wypadku zaś przeciwnym niski stan dochodu powoduje małe oszczędności. Tutaj wypracowana w Cambridge teorja zatrudnienia schodzi się z inną tradycją teoretyczną, wywodzącą się od Marxa i dopatrującą się istotnego czynnika, rządzącego rozwojem gospodarki kapitalistycznej, nie w subjektywnej skłonności społeczeństwa do oszczędzania, lecz w warunkach, rządzących rentownością inwestycyj. Uznając zaś możliwość różnych stanów zatrudnienia i odpowiadających im różnych poziomów dochodu społecznego, teorja ta przechodzi od rozpatrywania bliżej nieokreślonego „układu gospodarczego” do historycznie określonego pojęcia gospodarki kapitalistycznej, której przebiegiem rządzi nie cel zaspokojenia potrzeb, ale proces inwestycyjny i warunki jego rentowności.

Literatura: Chamberlin E.t The Theory of Monopol* t*, Com-petition. Cambridge Mass. 1933, $ ioyd. 1936. — Domih port H. J.t Value and Distribution. Chtcago 1908. — Tonie* The Economics of Enterprise. Chicago 1915. — Gorrer F. B„ Hansem A. L.t Principles of Economics. New York 1931, 2 wyd. 1937. — Oreen D. I.t Pain Cosi and Opportunity Cosi. „QuarXerly Journal of Economics.** 1894. — Harrod Mł. F.t The Lato of descreasing coits. _tJ£conomie Journal1931. — Teniet Notes on Supply. „Economic Journal.** 1930.— Teniet Doctrines of imperfecl Compelition. „Ouarterly Journal of Economics ” 1934. — Teniet The Trade Cycle. Ozford 1936. — Henderson H. D.z Supply and Demand. London 1922. — HeydeI A.t Pogląd na rozwój teoretycznej ekonomji. „Czasopismo prawnicze i ekonomiczne.** Kraków 1929. — Hicks J. Jt.x Mr. Keynes General Theory of Employment. „Eeonomic Journal.**

1936.    — Teniet Mr. Keynes and the Classics. „Economelrica.**

1937.    — Kalecki M.z A Theory of the Bussiness Cycle. „Re-tńew of Economic Studies.** 1937. — Keynes J. M.s Essays tn Biography. London 1933 (zawiera iyciorys MarshalVa). — Teniet A Traci on Moneiary Reform. London 1924. — Teniet A Treatise on Money. London 1930. — Teniet The General Theory of Employment, Interest and Money. London 1936. — Knight F. H.t Risk_t Uncertainly and Profit. I wyd. Boston 192l_t 2 wyd. London 1933. — Teniet Cost of Production and Price over Long and Short Periods. The Ethics of Competition. London 1936. — Lange O.: The Ratę of Interest and the Optimum Propensity to consume. „Economica.** 1938. — Lemer A. P.t Altematire Formttlations of the Theory of Interest. „Economic Journal.** 1938. — Teniet Mr. Keynes General theory of employ-menl, interest and money. „International Labour Reoiew** 1936.— Marshall Alfred: The Pure Theory of Foreign Trade; The Theory of Domestic Values. (druk prywatny) London 1879; (przedruk) London 1930. — Teniet Pńnciples of Economics. Wyd. 1 London 1890, wyd. 8 1920 i nast. (przekład polski Cs. Znamierowskiego, 1922-26).— Teniet Elements of Economics of lndustry. London 1893. — Teniet InduHry and Trade. London 1919 — Teniet Money, Credit and Commerce. London 1923. — Teniet Official Papers. London 1926. — Marshall Alfred, Marshall Mary Palny: The Economics of lndustry. London 1878. — Parsons Talcott: The Struclure of Social Action. (zawiera analizę socjologicznych podstaw systemu Marshalla). New York 1937. — Pigcu A. C.t Memonals of Alfred Marshall. London 1928.—TenHet Wsalthand Welfare. London 1912. — Teniet The Economics of Welfare. I wyd. London 1920_t 4 wyd. 1932. — Teniet The Economics of Stationary States. London 1936. — Tenis: Essays tn Applied Economics. I wyd. London 1923, 2 wyd. 1924. — Tenie: Industrud Fluclualions. London 1927.— Robertson D. H.t Money. I wyd. London 1922₁ 2 wyd. 1929. — Teniet Banking Policy and the Price Levd. London 1926, 2 wyd. 1932. — Robinson E. A. O.s The Struo-turę of Compelitive lndustry. London 1931. — Robinson Joant The Economics of Imperfect CompeliHon. London 1933. — Robinson Joant Iniroduclion to the Theory of Employment. London 1937. — Robinson Joant Essays tn the Theory of Employment. London 1937. — Shackle O. L. S.t Ezpectation, intteslment and income„ Ozford 1938.—Schneider E.t Theorie der Production. Wien 1934. — Stackelberg H.t Gmndłagen einer reinen Kostentheorie. Wien 1932. — Tausslg F. Ha Principles of Economics. New York 1911. — Taylor Ba Wstęp do Ekonomiki. Poznań 1936-38. — Taylor F. Ma Principles of Economics S wyd. New York 1913. — Viner Ja Cost Curves and Supply Curnes .*Zeitschrift fur Nalionaloko-nomie.** 1931. — Wickmteed Ph. H.t The Common sense of Polttical Economy. I wyd. London 1910, 2 wyd. 1933.

Oskar Lange.

3*