Magazyn6801

NEOKLASYCZNA SZKOŁA W EKONOMICE

^V ~ K można pisać:

szkoły w Cambridge jest jednak analiza popytu na pieniądz.

Rozwinięta w Cambridge teorja pieniądza opiera się na pojęciu zapasów kasowych. Pieniądz jest dobrem, zaspoka-jającem specjalną potrzebę, mianowicie potrzebę „płynności" (Keynes). Potrzeba ta wyn.ka z pewnych nieciągłości w strumieniu dochodów i wydatków i z niepewności, powodującej potrzebę gotówki na nieprzewidziane wypadki (Hicks opiera potrzebę płynności wyłącznie na niepewności). Dla jej zaspokojenia ludzie trzymają część swego majątku w gotówce. Część ta stanowi zapas f kasowe. Według Marshalla, Pigou i Robertsona, przy danych warunkach i konwencjach, dotyczących płatności, ludzie trzymają pewną określoną część swego dochodu realnego w zapasach kasowych. Oznaczmy przez R — dochód realny społeczeństwa na jednostkę czasu, przez K — ułamek jego, trzymany w zapasach kasowych (K < i), oraz przez P poziom cen dóbr, nabywanych za dochód. Suma zapasów kasowych wy nosi wówczas KPR. Suma zapasów kasowych jest jednak identyczna z istniejącą ilością pieniądza, która oznaczmy przez M (tak samo, jak np. suma zapasów pszenicy jest identyczna z istniejącą ilością pszenicy). Wobec tego M = KPR i poziom cen jest wyznaczony, jeśli M, K i R są dane. Zamiast dochodu można też wziąć za punkt wyjścia wartość realną wszystkich transakcyj, dokonanych w jednostce czasu. Oznaczmy ją przez T i oznaczmy przez P' poziom cen wszystkich dóbr, stanowiących przedmiot transakcyj. Wartość pieniężna transakcyj wynosi P' T. Oznaczmy przez K' ułamek wartości transakcyj, który ludzie trzymają w zapasach kasowych (K'fi). Ogólna ilość zapasów kasowych wynosi K'P'T i otrzymujemy równanie M = K'P'T. P jest poziomem cen dóbr nabytych za dochód realny (income price level), P' natomiast poziomem cen dóbr, wchodzących w skład transakcyj (transaction price level).

Jeżeli założymy, że K i R (wzgl. K' i T) są stałe, to oba równania powyższe wyrażają teorję ilościową pieniądza. Kładąc ¹ w ¹

oraz V = j^, , równania powyższe

MV = PR oraz MV' = P'T. PR

Wówczas V = ^ , czyli jest przeciętną ilością razy, w których jednostka pieniężna przechodzi przez dochód w ciągu jednostki czasu, czyli, innemi słowy, V jest przeciętną szybkością obkgu pieniądza względem dochodu (income velocity). W podobny spo-PT

sób V' = ^ , czyli jest przeciętną szybkością obiegu pieniądza względem wszystkich transakcyj (transaction velocity). Równanie MV' = P' T jest identyczne ze znanem „równaniem wymiennem" I. Fishera. Gdy jednak Fisher i większość ekonomistów amerykańskich posługują się wyłącznie pojęciem szybkości obiegu pieniądza, sokoła w Cambridge bierze za podstawę pojęcie zapasów kasowych, które j>ozwala na sformułowanie teorji pieniądza w kattgorjach podaży i popytu oraz na wyprowadzenie zmian szybkości obiegu pieniądza z decyzyj, dotyczących wielkości zapasów kasowych.

Z reguły jednak ani K ani R (wzgl. K' i T) nie są wielkością stałą. Obie wielkości zależą od ilości pieniądza. Uwzględnienie tej zależności doprowadziło do zastąpienia prymitywnej teorii ilościowej przez teorję bardziej wysubtelnioną. Zapoczątkowana w oparciu o Marshalla przez Robertsona i Pigou, zmiana ta otrzymuje swój wyraz systematyczny w r. 1936 w nowej teorji pieniądza i procentu Keynesa. Podstawową inowacją jest tutaj uwzględnienie zależności popj'tu na zapasy kasowe od stopy procentowej. Ponieważ zapasy kasowe nie przynoszą procentu, popyt na nie maleje ze wzrostem stopy procentowej, albowiem zwiększa się strata, wynikająca z trzymania części majątku w formie nie przynoszącej procentu gotówki (wzgl. bezprocentowych depozytów). Mamy więc skalę popytu na pieniądz (t. j. na zapasy kasowe), podobną do skal popytu na inne dobra. Równowaga między popytem i podażą pieniądza jest ustalona przez stopę procentową. Przedstawia to rysunek poniższy. Krzywa LL jest krzywą popytu na pieniądz (zapasy kasowe), a MM jest krzywą podaży pieniądza. Równowaga ustali się przy ilości pieniądza OM i stopie procentowej MP. Gdy podaż pieniądza również zależy od stopy procentowej, krzywa MM nie jest pionową.

Uzależnienie popytu na zapasy kasowe od stopy procentowej pozwala Keynesowi na wyznaczenie tej ostatniej. Stopa procentowa jest wyznaczona przez zrównanie popytu na zapasy kasowe z istniejącą ilością pieniądza.