Magazyn6501

29

NEOKLASYCZNA SZKOŁA W EKONOMICE

też rozróżnienie między równowagą krótkookresową i długookresową, czyli, innemi słowy, między równowagą przejścio-wą, a równowagą ostateczną. Przecięcie się krótkookresowej krzywej podaży z krzywą popytu wyznacza równowagę krótkookresową. Ale równowaga ta jest tylko przejściowa, albowiem aparat pro dukcyjny nie jest jeszcze dostosowany do nowej sytuacji rynkowej. Zmiana aparatu produkcyjnego zmienia też krzywą podaży oraz pozycję równowagi na rynku. Dopiero po zupełnem dostosowaniu aparatu produkcyjnego równowaga staje się ostateczna. Jest ona wyznaczona przez przecięcie się krzywej popytu z długookresową krzywą podaży. Skala podaży krótkookresowa jest z reguły mniej elastyczna (t. zn. krzywa podaży jest bardziej stroma), niż skala podaży długookresowa, ponieważ przy adaptacji częściowej czynniki produkcji zmienne, t. j. wchodzące w skład kosztów bieżących, są kombinowane ze stałą ilością czynników, stanowiących stały aparat wytwórczy. W wypadku takim działa prawo zmniejszającego się przychodu, co powoduje przy rozszerzaniu produkcji wzrost kosztów silniejszy, niż przy adaptacji całkowitej. Możność obniżenia kosztów przez adaptację całkowitą jest bodźcem dla dostosowania wielkości zakładu produkcyjnego do nowej sytuacji rynkowej.

Jednakowoż zmiana aparatu produkcyjnego z reguły nie jest aktem jednorazowym, lecz odbywa się stopniowo. Zależnie więc od rozpatrywanego okresu czasu, coraz inne czynniki będą wchodziły w skład stałego aparatu produkcyjnego. Z upływem czasu, czynniki, które poprzednio były stałe, ule-g iją adaptacji i wchodzą w skład kosztów bieżących. Dlatego (na co zwrócił uwagę Knight) istnieje nie jedna krótkookresowa skala kosztów oraz podaży, ale istnieje ich cały szereg, w zależności od rozpatrywanego okresu czasu i odpjwiadającego mu stopnia adaptacji. Każda krzywa podaży, odpowiadająca dłuższemu okresowi adaptacyjnemu, jest bardziej nachylona od poprzedniej, albowiem im dłuższy okres, tern mniejsza ilość czynników produkcji pozostaje stałemi i tern słabsze wskutek tego jest działanie prawa zmniejszającego się przychodu. Istnieje więc cały szereg równowag przejściowych, prowadzących do równowagi ostatecznej. Otrzymujemy więc obraz podany poniżej, gdzie DD jest krzy

wą popytu, a SS krzywą podaży długookresową. Krzywe S₀ S₀, S_x S_lf S₂ S₂ i t. d. są krzywemi podaży krótki^okresowemi, od-powiadającemi poszczególnym okresom adaptacji. Linja pionowa S₀ S₀ odpowiada okresowi adaptacyjnemu zero, gdy ilość na rynku jest dana (np. wyznaczona przez poprzedni stan równowagi). Wyznacza ona cenę S₀ P_n, która odpowiada pojęciu „ceny rynkowej" ekonomji klasycznej. Z przebiegiem czasu cena i ilość wyprodukowana przechodzą przez przejściowe pozycje równowagi, wyznaczone przez punkty P₀, Pj, P₂ i t. d., aż osiągają równowagę ostateczną, wyznaczoną przez punkt P. Mutatis mutandis, analogicznie przedstawia się obraz, gdy przejście do nowej równowagi polega nie na rozszerzeniu, ale na skurczeniu produkcji. Proces tworzenia się równowagi ostatecznej przechodzi więc poprzez stadja szeregu równowag przejściowych.

Omawiając teorję kosztów, przeprowadziliśmy rozróżnienie między równowagą firmy a równowagą przemysłu. Ostateczna równowaga na rynku jest możliwa tylko wtedy, gdy zarówno poszczególne firmy jak i przemysł (t. j. ilość firm w przemyśle) znajdują się w stanie równowagi. Jest jednak możliwa sytuacja, w której firmy już przeprowadziły adaptację całkowitą, ale równowaga przemysłu nie jest jeszcze osiągnięta, gdyż okres jest zbyt krótki, aby nowe firmy mogły się w danym przemyśle ustalić, albo stare zlikwidować. Stan taki został określony (przez Joan Robinson)

u.