Magazyn60401

1000

MORZE — MOSZCZENSKI STEFAN

szczegółowe przepisy przepływu statków handlowych i okrętów wojennych zarówno w czasie pokoju jak i podczas wojny przez Dardanelle i Bosfor, które są morzem tery-torjalnem tureckiem.

Państwo nadbrzeżne nie może ściągać opłat za samo prawo przepływu. Wolno pobierać tylko opłaty za usługi specjalnie wyświadczone temu statkowi, jak np. za pilotaż, holowanie i t. p. (art. 7 projektu). Prawo przepływu może być ograniczone: a) w interesie bezpieczeństwa żeglugi;

b)    w celu uchronienia wody morskiej od różnych rodzajów zanieczyszczenia; c) w interesie ochrony bogactw morza, wreszcie d) w celu zabezpieczenia interesów gospodarczych ludności nadbrzeżnej. Tak więc państwa zastrzegają zwykle dla swych obywateli kabotaż morski, t. j. przewożenie podróżnych i towarów od jednego portu krajowego do drugiego. Natomiast dozwalany jest zazwyczaj statkom cudzoziemskim t. zw. commercio de escala, t. j. rozprze-dawanie stopniowe lub kompletowanie ładunków w szeregu portów danego kraju. Również i rybołówstwo na morzu tery-torjalnem jest rezerwowane dla ludności nadbrzeżnej, jako stanowiące jej główny, a często jak np. w Portugalji jedyny sposób zarobkowania. Do państwa nadbrzeżnego należy sprawowanie policji żeglugowej i sanitarnej, oraz zwalczanie przemytnictwa i szpiegostwa.

Jeżeli statek przepływa tylko, nie zatrzymując się, przez obce morze terytorjalne i jeżeli popełniono na nim przestępstwo, władze nadbrzeżne mogą wkroczyć na pokład, dokonać tam aresztowania i prowadzić śledztwo w czterech tylko przypadkach: a) jeżeli skutki przestępstwa sięgają poza statek; b) jeżeli przestępstwo było tego rodzaju, że naruszyło porządek i spokój publiczny na morzu terytorjalnem;

c)    jeżeli ofiarą przestępstwa był obywatel państwa nadbrzeżnego; d) jeżeli pomocy władz miejscowych zażądał kapitan statku albo konsul państwa, którego banderę statek podnosi. Władze lokalne mogą dokonywać aresztowań i prowadzić śledztwo bez żadnych ograniczeń, jeżeli statek znajduje się na jego wodach wewnętrznych, jeżeli zarzucił kotwicę na morzu terytorjalnem albo jeżeli przepływa przez nie w drodze z portu państwa nadbrzeżnego. Obce okręty wojenne są na morzu terytorjalnem eks-terytorjalne i nie podlegają jurysdykcji władz miejscowych. Jeżeli obcy statek popełnił przestępstwo lub dopuścił się wykroczenia przeciwko regulaminom lokalnym w chwili, gdy znajdował się na wodach wewnętrznych albo na morzu terytorjalnem innego państwa, 1 jeżeli władze miejscowe rozpoczęły za nim pościg na swych wodach wewnętrznych lub na swem morzu terytorjalnem, to pościg ten może być prowadzony nawet poza granicą morza terytorjal-nego 1 pasa przyległego dopóty, dopóki sta tek ścigany nie znajdzie się na własnem morzu terytorjalnem lub na wodach trzeciego państwa, a także dopóki okręt ścigający nie zerwie kontaktu ze statkiem ściganym. Jest to t. zw. prawo pościgu (droit de poursuite, hot pursuit).

Może się również zdarzyć, że statek cudzoziemski znajduje się wprawdzie poza granicami morza tery tor jalnego, już na morzu pełnem, jednak łodzie, znajdujące się z nim w styczności, służą do popełniania przestępstwa przeciwko ustawom państwa nadbrzeżnego, jak to np. działo się ze statkami kontrabandzistów, przemycających napoje alkoholowe do Stanów Zjednoczonych Ameryki w czasach prohibicji. W takim przypadku władze państwa nadbrzeżnego, w imię samoobrony, mają prawo ścigać i aresztować taki statek nawet na morzu pełnem.

Literatura: Arles de la Confćrence pour la Codification du Droit intematumal. Vbl. III. Procls-Verbaux de la Deuxibne Com-tniseum. Cenlve 1930. — Bases de Discuseion. Tome II. Eaux territoruilrj. Gentve 1929. — Fullon Th. W.! The eotiercignly of the Sea. Edinburgh 1911. — (Sideł Gilbert: Le droit inter-national public de la mer. *Z\ III- U^{1 mi!r} territońale et la zenu contiguł. Pańs 1934. — Tenis* Im mer terńtoriale et la zonę contiguł. „Ftecueil des Cours." 1934. — Godoy PauU La mer cótiłre. Paris 1896. — Jossup P.: The Law of territorial waters and maritime jurisdiction. Tsew-York 1927. — Materiały, dotyczące Konferencji Kodyfikacyjnej Prawa Międzynarodowego w Hadze z 1930. —* Niemeyer: Allgemeines V6lkerrecht des Kdsłenmeeres. 1926. — Raestad A.: La mer terńtoriale. Pańs 1913. — Hessarch *n International Law. Harrard Law School: Terńtorial Waters. Reporter George Grafion Wilson. Cambridge Massachusets 1929. — Sanchez de Bustamanłe y Sirpen A.: The terńtorial Sea. New-York 1930. — Samo Zygmunt: Morski Pas Przyległy. „Czasopismo Prawnicze“ (i odbitka). Kraków 1935.

Juljan Makowski.

Moszczeński Stefan.

M., ekonomista rolny, urodził się w majątku Bronisze pod Warszawą w 1871 r. Gimnazjum ukończył w Krakowie, poczem studjował dwa lata filozofję i matematykę