Magazyn61401

1010

MOLLER ADAM HEINRICH

miki i nauki o państwie, choć interesowały go również problemy sztuki i estetyki. Jest on jednym z poprzedników katolicyzmu społecznego; zalicza go się wspólnie z J. de Mai-stre’em i L. Bonaldem do t. zw. romantyków katolickich. Na katolicyzm przechodzi M. dopiero w r. 1805, przedtem był protestantem. Początkowo nawet studjuje teolo-gję protestancką, po pewnym dopiero czasie zwraca się ku studjom nauk prawnych i państwowych, które ukończył w Getyndze. Po studjach rozpoczyna karjerę urzędniczą, przerywa ją jednak w r. 1803, odbywając w tym roku wraz z Polakiem, Kurnatowskim, długą podróż po krajach północnych. W następnych latach korzysta wpierw z gościnności swych przyjaciół w Polsce, następnie zajmuje się w Dreźnie wykształceniem syna księcia saskiego, żeni się z Polką, Zo-fją Taylor 1-0 voto Haza-Radlicową, dalej poświęca kilka lat życia dyplomacji w służbie austrjackiej, wreszcie obejmuje stanowisko na dworze cesarskim we Wiedniu. W poglądach swoich wychodzi M. z pojęcia państwa jako społeczności naturalnej, która nie jest tylko zbiorem jednostek, lecz całością, posiadającą własne życie, własne prawa i cele. Życie gospodarcze odbywa się w ramach tej społeczności, dlatego też nie można go traktować oddzielnie od całości. Stąd też deklaruje się M. jako zdecydowany przeciwnik indywidualistycznej ekonomiki klasycznej, w szczególności Smitha. Przeciwstawia się również materjalistycznemu pojęciu bogactwa Smitha, podkreślając znaczenie psychicznego bogactwa, znajdującego wyraz w życiu państw i narodów, oraz domagając się uznania produktywności pracy umysłowej. Stając na gruncie uniwersalizmu, przyznaje M. duże znaczenie badaniom rozwoju życia narodów w dziedzinie gospodarstwa. Uważać go więc można za popirzednika Lista i szkoły historycznej. Zaliczenie M. do romantyków katolickich ma swe uzasadnienie w jego teologicznem podejściu do rzeczywistości. Zadaniem nauki jest mianowicie według niego Jadanie, poznanie pozytywnej myśli boskiej w odniesieniu do życia państwowego czy gospodarczego, która nadała mu ramy i cel.

Ważniejsze prace: Die Elemente der Staatskunst. Berlin 1809. — Versuche einer neuen Theorie des Geldes. Leipzig 1819. — Die innere Staatshaltung auf theologischen Grundlagen. Wien 1820.

Leon Całka.

KONIEC TOMU TRZECIEGO.

-Łł*'

Biblioteka Główna UMK

300044416121