Magazyn5101 djvu

103

Spadek liczby urodzin.

upadkiem państwa, lecz i zniszczeniem narodu, który się nim posługiwał.

Wyraźniej niż w stanie oficerskim da się wśród stanu urzędniczego dowieść cyfrowo, że i tu chodzi o grupę ludności, do której wstępują liczne wyjątkowo tęgie jednostki, aby skończyć jako kawalerowie, bezdzietni i małodzietni.

W roku 1913 było z 22.264 wyższych urzędników państwowych Prus aż 70% mniej niż przeciętnie płodnych t. j. liczyło mniej niż 3 dzieci na jedno małżeństwo. Wśród nich było 4.778, a więc 21.5% kawalerów, 2.994 bezdzietnych, 3.259 miało tylko po jednem dziecku, 4.694 tylko po dwoje dzieci. 92.000 pruskich nauczycieli miało w 1911 razem 159.000 dzieci. Według ankiety niemieckiego urzędu pocztowego było w roku 1912 z wyższych urzędników pocztowych 19.3% stanu wolnego 19.1% bezdzietnych, 27% miało po jednem dziecku, 29.7% po dwoje dzieci. Przeciętnie ilość dzieci wyższych urzędników w wieku od lat 55 — 60 wynosiła tylko 2.2. Według ankiety o stanie rodzin urzędników bawarskich z r. 1916 wypada, jak podaje F. L e n z i°) na wyższego urzędnika 1,9 dzieci, na urzędnika w wieku lat 60 — 64 2,3 dzieci. Nie wolno przytem zapominać o tern, że chodzi tu przeważnie o osoby starsze, i o dobę przedwojenną, tak że ograniczenie urodzin nie wyraża się jeszcze tak silnie liczebnie, jakby to było obecnie. Już w r. 1912 wypadało, według tego samego źródła, w Prusach na małżeństwo wyższych urzędników oficerów i zawodów wolnych tylko dwoje dzieci.

Małodzietność nie ogranicza się wyłącznie do wyższych urzędników, lecz zdarza się i wśród urzędników średnich. Według wspomnianej ankiety było w r. 1912 z żonatych średnich urzędników pocztowych 17.7% bezdzietnych, 28% miało tylko po 1 dziecku, 27.4% tylko po dwoje dzieci, średni urzędnicy w wieku lat 55 — 60 mieli przeciętnie tylko 2.6 dzieci w małżeństwie. Także i u średnich urzędników bawarskich wypadało według ankiety z r. 1917 na żonatego urzędnika tylko dwoje dzieci, na urzędnika w latach 60 —r 64 tylko 2.7 dzieci. Nawet i szerokie rzesze oficjalistów prywatnych, których stanowisko podobne jest do urzędniczego, są podobnie jak urzędnicy rządowi małodzietni. Liczono bowiem przed wojną według statystycznego zestawienia towarzystw ubezpieczeń urzędników prywatnych u 430.000 urzędników tylko 354.000 dzieci poniżej lat 18.

Dysgenicznego znaczenia faktu, że urzędnicy i podobne im zawody stoją daleko poniżej normy, co do ilości potomstwa, dlatego wcale nie można niedoceniać, ponieważ sfery te stanowią nadzwyczaj poważny odłam całej ludności. Urzędnicy państwowi, krajowi i gminni, wraz z podobnie się zachowującymi urzędnikami bankowymi, przemysłowymi i handlowymi liczą się dziś wraz z rodzinami na m i 1 j o n y. Oni też wpływają decydująco na zwyczaje i obyczaje całego stanu średniego. jeśli stosują na dużą skalę prewencję — a nie ulega wątpliwości, że to czynią — musi się to silnie odbijać na cyfrach. Nie należy też zapominać, że podane tu cyfry pochodzą z przed wojny. Gdybyśmy rozporzą-

10) F. L e n z. 1 c. str. 97.