Magazyn6201

36

NEPAL — NEUTRALIZACJA

Nepal.

N., jedyne niepodległe państwo himalajskie, o obszarze 140000 km², zajmuje południowe stoki najwyższej, centralnej części Himalajów ze szczytami M. Everest (graniczny 8 872 m), Kanczindzinga (8 580 m) i Da-laugiri (8 180 m) i in., pocięte rozległemi, malowniczemi dolinami lewobrzeżnych dopływów Gangesu (Gandak, Kosi, Kauriala). Klimat N., w niższych częściach kraju tropikalny (typumonsunowego), w miarę wzrostu wysokości nabiera cech alpejskich; odznacza się bogactwem opadów (średnio rocznie 1 500 mm). Ludność N., w 1930 szacowana na 5.6 miln. głów, składa się z kilku tubylczych szczepów rasowo pokrewnych tybetańczykom oraz z t. zw. Gurkhów, potomków indoaryjskich przybyszów z Indyj z Radiputany (w 1768), dziś wykazujących już znaczną domieszkę krwi mongolskiej. Wyznają oni w przeciwieństwie do buddyjskich autochtonów bramini zm i stanowią klasę panującą Większość ludności skupia piękna, wspaniałą roślinnością tropikalną porosła, dolina Katmandu, gdzie mieści się też i stolica kraju o tej samej nazwie, licząca około 100 000 mieszkańców. Obok stolicy dużemi skupieniami miejskiemi są: Patan (ok. 100 000 m) i Bhatgang (90000). Głów-nem zajęciem mieszkańców N. jest rolnictwo, obejmujące w zależności od warunków klimatycznych uprawę ryżu, pszenicy, jęczmienia, juty, roślin strączkowych, tytoniu i maku na opjum — oraz pasterstwo. Gurkhowie ponadto z zamiłowaniem oddają się zawodowi wojskowemu i wielu z nich służy w charakterze żołnierzy najemnych w armji anglo-indyjskiej, gdzie dla swej dzielności są chętnie widziani. Z nich też składa się 45-tysięczna arinja nepalska. Gospodarka N. opiera się na rolnictwie i hodowli, których produkty w części wywozi się do Indyj i Tybetu. Do artykułów wywozowych należy również drzewo, w które kraj ten obfituje oraz saletra. Górnictwo, mimo stwierdzenia w N. rud miedzi, żelaza, cynku, ołowiu oraz węgla, prawie nie istnieje, podobnie ma się rzecz z przemysłem ograniczającym się do tkactwa na małą zresztą skalę, to też w zakresie artykułów fabrycznych kraj ten jest niemal całkowicie zdany na przywóz. Warunki komunikacyjne w N. są trudne. Jedyna 40 km. kolej wąskotorowa prowadzi z Raxaul przy granicy indyjskiej do Amlek-gang. N. jest w zasadzie królestwem de-spotycznem. Rola króla z tytułem maharadży ogranicza się jednak tylko do funkcyj reprezentacyjnych, cała władza bowiem od 1867 spoczywa w rękach dziedzicznego kanclerza z tytułem radży, opierającego się na oligarchicznej kaście wojskowej. N. całkowicie zamknął swe granice dla cudzoziemców, podlega on jednak silnie wpływom An-glji, przy której boku brał udział w wojnie światowej, przedtem zaś walnie jej pomógł w zgnieceniu powstania w Indjach.

Włodzimierz Kowalski.

Neutralizacja.

N. jest terminem, oznaczającym kilka różnych instytucyj prawa międzynarodowego, które łączy pojęcie odsunięcia od wojny jakiegoś państwa lub jakiejś części pewnego tery torjum państwowego. Najważniejsze z tych instytucyj są następujące:

Neutralizacja wieczysta różni się od neutralności tern, że jest stanem prawno-międzynarodowym państwa suwerennego, które na podstawie umowy zawartej z zainteresowanemi państwami jest zobowiązane do wstrzymania się od udziału w każdej wojnie, z wyjątkiem wojny obronnej, przyczem kontrahenci wieczyście zneutralizowanego zobowiązują się do szanowania jego niezawisłości i całości jego tery-torjum. Państwo wieczyście zneutralizowane ma obowiązek zaniechania wszystkiego, coby mogło uwikłać je w wojnę: nie może więc zawierać umów, z których mógłby dlań wyniknąć obowiązek wojny (może jednak wchodzić w sojusze jednostronne obronne, nie nakładające nań zobowiązań sojuszniczych), nie może także, o ile nie zostało napadnięte, dochodzić swoich praw zbrojnie. Ma ono jednak nietylko prawo, ale nawet obowiązek bronić swej niepodległości i nietykalności swojego terytorjum przy pomocy własnej siły zbrojnej. Nie należy do istoty wieczystej neutralizacji zagwarantowanie neutralnemu przez kontrahentów niezawisłości i nietykalności terytorjum, pociągające za sobą ich obowiązek bronienia go przeciwko każdemu napastnikowi; w praktyce jednak często takie gwarancje występują w traktatach o neutralizacji jako sty-pulacje dodatkowe. Obecnie jest jedynie Szwajcarja państwem wieczyście zneutra-

*

*