Magazyn6 701

91

NOTAR JUSZE

zaborcy na zabranych dzielnicach notarjat wedle swego ustawodawstwa. Stan ten utrzymał się z małemi zmianami do i stycznia 1934, z którym to dniem weszło w życie na obszarze całej Rzeczypospolitej jednolite prawo o notarjacie, objęte rozporządzeniem Prezydenta Rzplitej z dn. 27 października 1933 (Dz. U. R. P. Nr. 84, poz. 609).

2. Organizacja. Wedle cytowanego wyżej prawa, notarjusze są to funkcjonarjusze publiczni z ograniczonym, ale wyłącznym zakresem działania, mianowani na ograniczoną w Państwie ilość miejsc przez Ministra Sprawiedliwości. Za czynności swoje pobierają notarjusze od stron wynagrodzenie, określane rozporządzeniami Min. Sprawiedliwości. Na stanowisko notarjusza może być mianowany tylko pełnoprawny obywatel polski, o nieskazitelnym charakterze, z ukończonym 30 rokiem życia, władający językiem polskim w słowie i piśmie, wykazujący ukończenie studjów prawniczych z przepisanemi w Polsce egzaminami, po odbyciu pięcioletniej aplikacji notarjal-nej i złożeniu notarjalnego egzaminu. Od odbycia aplikacji i zdania egzaminu notarjalnego wolne są osoby, które przynajmniej przez lat 5 sprawowały urząd sędziowski, lub prokuratorski. Notarjat w Polsce jest tedy w zasadzie zawodowy. Stanowisko notarjusza jest dożywotne, zwolnienie bowiem notarjusza wbrew jego woli może nastąpić tylko z mocy wyroku sądowego, pociągającego za sobą utratę całkowitą lub częściową praw obywatelskich, wskutek wyroku dyscyplinarnego, albo z powodu upadku sił fizycznych lub umysłowych, pociągających za sobą trwałą niezdolność do służby. Notarjusze, aczkolwiek nie są wedle koncepcji polskiego prawa o notarjacie urzędnikami państwowymi, korzystają jednak w myśl pozytywnego przepisu tegoż prawa przy wykonywaniu swych czynności zawodowych z ochrony prawnej, przysługującej urzędnikom państwowym. Notarjuszom przyznał ustawodawca polski pewien samorząd zawodowy. Emanacją tego samorządu są izby notarjalne, posiadające osobowość prawną, ustanowione w siedzibie każdego Sądu Apelacyjnego. Organami Izb są walne zgromadzenia notarjuszów i rady notarjalne. Notarjusze podlegają w działalności swej nadzorowi, wykonywanemu przez rady notarjalne oraz przez prezesów właściwych Sądów Okręgowych w danym okręgu sądowym, przez prezesów Sądów Apelacyjnych w stosunku do okręgu Sądu Apelacyjnego i przez Ministra Sprawiedliwości, który sprawuje nadto bezapelacyjnie nadzór nad organami izb notarjalnych w kierunku przestrzegania przez te organy ustaw oraz wykonywania ustawowych obowiązków.

Notarjusz odpowiedzialny jest majątkowo za szkody, wyrządzone stronom przy pełnieniu obowiązków urzędowych wskutek winy, zaniedbania, albo nieumiejętności własnej, swego zastępcy i personelu kancelaryjnego. Za przewinienia służbowe i uchybienia powadze, lub godności stanowiska, odpowiadają nadto notarjusze dyscyplinarnie przed właściwemi sądami dyscyplinar-nemi izb notarjalnych. W sądach tych zasiadają w obu instancjach, obok sędziów państwowych, również notarjusze, wchodzący w skład rad notarjalnych. Oskarżenia przed sądami dyscyplinarnemi izb notarjalnych (w pierwszej instancji) wnoszą, obok prokuratorów sądów okręgowych, również notarjalni rzecznicy oskarżenia, wyznaczeni do tego przez rady notarjalne.

Odbywający w kancelarjach notarjalnych praktykę dyplomowani absolwenci wydziałów prawa (aplikanci notarjalni) uzyskują po 5 latach praktyki, (nad której wykonywaniem czuwają rady notarjalne) i po złożeniu egzaminu notarjalnego przed komisjami egzaminacyjnemi (ustanowionemi przy poszczególnych izbach notarjalnych), tytuł asesorów notarjalnych z prawem zastępowania notarjuszów podczas ich urlopów, choroby i t. p.

Notarjuszom nie wolno obok piastowanego stanowiska zajmować żadnego urzędu państwowego, z wyjątkiem stanowisk profesora, docenta lub lektora w szkołach akademickich, ani zajmować się zajęciami ubocznemi, któreby kolidowały z obowiązkami urzędowemi, albo nie licowały z powagą lub godnością stanowiska notarjusza. Z tych przyczyn zajmowanie się przez notarjusza handlem, przemysłem lub pośredniczeniem w interesach jest ustawowo wyraźnie wyłączone.

3. Zakres działania. Zakres działania notarjusza określa prawo o notarjacie oraz inne specjalne przepisy, rozrzucone w całym szeregu obowiązujących ustaw. Najważniejszą funkcją notarjusza jest sporządza-