Magazyn6201

106

OCHENKOWSKI WŁADYSŁAW — OCHRONA PRZYRODY

udział w powstaniu 1863, za który skazany został zaocznie na śmierć przez rząd rosyjski, lecz udało mu się przedostać do Galicji i potem do Niemiec, gdzie ukończył stu-dja w Jenie pod kierunkiem Hildebranda. Dn. 9. VII. 1867 uzyskał tam doktorat filozof ji, poczem przedsięwziął podróż naukową do Anglji. W latach 1874—1875 pracował około roku w Biurze Statystycznem Wydziału Krajowego we Lwowie, poczem znów wrócił do Jeny, gdzie się habilitował z nauk politycznych w 1878. Od 23. II. 1880 nadzwyczajny profesor ekonomiki na Uniwersytecie Jenajskim, a od 24. V. 1880 na Aka-demji w Munster i. W., od 9. XI. 1892 profesor zwyczajny ekonomji społecznej na Uniwersytecie Lwowskim, w 1902/03 rektor tegoż uniwersytetu. We Lwowie rozwinął ożywioną działalność pedagogiczną i społeczną, mniejszą już natomiast naukową. Umarł tamże 8. V. 1908.

Pod wpływem Hildebranda O. poświęcił się z początku prawie wyłącznie historji gospodarczej. Dzieła jego w tym zakresie, poświęcone Anglji, pisane po niemiecku, przedstawiają dużą wartość i są dotychczas cenione i cytowane. Odnosi się to przede-wszystkiem do: Englands Gesetzgebung in Bezug auf Jie Preise (1878), Zur Geschichte d. englischen Geldwesens im Mittelalter (1878), Englands wirtschaftliche Entwicke-lung im Ausgange d. Mittelalters (1879), Die Anfange d. englischen See- u. Schif-fahrtspolitik (1881). Po polsku wydał tylko kilka drobnych pism z polityki ekonomicznej i polityki. W szeregu recenzji i drobniejszych pism występuje jako zwolennik szkoły historycznej, a przeciwnik psychologicznej, szczególnie jeśli chodzi o metodo-logję, jednakże tak w nich, jak i w litografo-wanych skryptach z jego wykładów widać tendencję do zsyntetyzowania indywidualistycznego punktu widzenia klasycyzmu ze społecznym historyzmu, co mu służy za podstawę dla uzasadnienia programu umiarkowanego interwencjonizmu. Pod koniec życia zaczął przygotowywać systematyczny wykład nauk ekonomicznych, który pozostał jednak niestety niewykończony w rękopisie. W wykładzie tym nie zadowala się ateore-tycznem stanowiskiem historyzmu, dąży do stworzenia teorji zjawisk gospodarczych. Teorja ta ma być teorją rozwoju życia gospodarczego, które — według O. — zmierza etapami do całkowitego wyzwolenia sił ludzkich, tkwiących w pracy, stanowiącej istotną siłę produkcyjną w gospodarstwie spolecz-nem. Idea praw rozwojowych jest tu rozwinięta pod wyraźnym silnym wpływem socjologów, Comte’a i Fouillee’go, a O. staje się wyrazicielem socjologizmu ekonomicznego w wyższym stopniu, niż jakikolwiek inny autor; w szczegółach natomiast teoretycznej analizy funkcjonowania gospodarstwa społecznego O. idzie przeważnie za Smithem i klasycyzmem wogóle.

Literatura: Skotcrońshi A.: Władysław Ochenkowski jako ekonomista. (Tamie dokładna bibljografja). Poznań 1928.

A. Skowroński.

Ochrona przyrody.

Oblicze ziemi w miarę coraz intensywniejszej gospodarki człowieka ulega stopniowej ale ustawicznej zmianie. Skutki naruszenia tej równowagi spostrzegamy czy to pod postacią zanikania pewnych gatunków zwierząt czy roślin na skutek rabunkowej, nieuregulowanej gospodarki, czy to pod postacią nagłych powodzi wywoływanych nadmierną trzebieżą lasów, naturalnych regulatorów i zbiorników wilgoci, czy wreszcie pod postacią burz piaskowych lub innych klęsk żywiołowych. W naturze panuje idealna harmonja. Układ sił w świecie roślinnym czy zwierzęcym jest tego rodzaju, że żadna z nich nie może się nadmiernie rozwinąć kosztem drugiej. Człowiek wtrącając się do praw przyrody niejednokrotnie narusza tę równowagę. Idea, że dobra przyrody nie są trwałe, niezniszczalne wywalczyła sobie już prawo obywatelstwa: i tak jak poprzednio człowiek przyiodę niszczył, tak teraz przystąpił do jej chronienia.

Jeżeli chodzi o genezę ruchu ochrony przyrody, to nie jest to zagadnienie nowe. Z dawnych pomników prawnych wymienić należy wydane w Zurichu w 1335 prawo dotyczące ochrony ptaków śpiewających lub u nas w Polsce wydane przez Władysława Jagiełłę w 1423 prawo chroniące cisy i inne drzewa drogocenne. Jeżeli chodzi o sporadyczne akty ochronne, mające na celu upiekę nad poszczególnemi tworami przyrody przed zamachami ze strony egoistycznie nastawionych jednostek, to motywem ich wydania były pierwotnie wierzenia religijne (święte gaje)