Magazyn6101

105

OCEANJA — OCHENKOWSKI WŁADYSŁAW

Wyspy O. są pochodzenia trojakiego: kontynentalnego, wulkanicznego i koralowego. Pierwszy typ, odznaczający się dużemi rozmiarami (Nowa Zelandja, Nowa Gwinea,

N.    Kaledonja) przeważa w Melanezji, brak go natomiast w Mikro- i Polinezji, gdzie wyspy są pochodzenia wulkanicznego (Ha-wai, Fidżi i in.) bądź koralowego. Klimat

O.    jest tropikalny, jednak tylko na większości wysp Melanezji wybitnie gorący i wilgotny i dla Europejczyka zabójczy, gdzieindziej natomiast raczej łagodny i przeważnie zdrowy. Klęską O. są tajfuny i gwałtowne burze, panujące pod koniec pory deszczowej, przypadającej na lato. Zupełna izolacja wysp O. ma swe wyraźne odbicie we florze, ubożejącej w miarę oddalania się od kontynentu australijskiego i przeważnie odznaczającej się oryginalnością, oraz we faunie niezwykle ubogiej w ssaki, odznaczającej się jednak naogół dużą rozmaitością ptactwa. Ludność O. dzieli się na 3 grupy: Melanezyjeżyków — przedstawicieli rasy czarnej, odznaczających się ciemnobrązową (do prawie czarnej) pigmentacją skóry i owłosienia, najczęściej bardzo bujnego i kędzierzawego, oraz murzyńskiemi rysami twarzy;. Polinezyjczyków zbliżonych do Malajów, odznaczających się cerą jasno-brązową, harmonijną budową ciała i euro-peishienii rysami twarzy — oraz Mikrone-zyjeżyków, wykazujących obok cech polinezyjskich rozmaicie zaakcentowane domieszki nigryckie i chińskie. Znaczna część ludności O., rozmieszczona na pograniczach owych regjonów rasowych, reprezentuje typy przejściowe. Najniżej pod względem kulturalnym z ludności O. stoją Melanezyj-czycy, nie gardzący do dziś dnia ludożer-stwem. Kanibalizm kwitnie zresztą i wśród Mikronezyjczyków, którzy przewyższają kulturą Melanezyjczyków, ustępują jednak pod tym względem Polinezyjczykom. Mela-nezyjczycy trudnią się najczęściej rolnictwem, Mikronezyjczycj i Polinezyjczycy żeglarstwem i rybołówstwem. Najliczniej z krajowców O. są reprezentowani Melane-zyjczycy (i 3°° °°°) I Mikronezyjczyków szacuje się na 195* Polinezyjczyków na 90 tys. głów. Przed przybyciem Europejczyków liczba krajowców O. była znacznie (na niektórych wyspach wielokrotnie) większa. Źródłem owego ubytku były głównie choroby europejskie i alkoholizm, choć niemało ofiar pociągnęła za sobą i akcja podbojowa europejskich przybyszów. Spadkowi liczby tubylców towarzyszył jednak napływ białych oraz Azjatów (Chińczyków, Japończyków, Annamitów, Malajczyków, Hindusów) tak, że obecnie zaludnienie O. jest większe niż przed przybyciem Europejczyków.

Ze stanowiska górnictwa dużą wartość posiadają wyspy kontynentalne, szczególnie Nowa Zelandja (złoto, srebro, węgiel) i Nowa Kaledonja (nikiel, chrom, kobalt, żelazo, złoto, cynk, ołów, miedź), choć nie bez znaczenia jest również bogactwo fosforytów, występujących na niektóiych wyspach Mikronezji (Nauru, Fais w grupie Karolinów, Angaur w grupie Palau) i Polinezji (wyspy Feniksa Howlanda i Beckera — guano i wyspa Mahatea w grupie Tuamotu — fosforyty). Pozycja O. w górnictwie światowym jest jednak skromna, jest to bowiem ubszai nadewszystko produkcji roślinnej, przeważnie mało zróżniczkowanej. Panuje tu palma kokosowa, rosnąca prawie w całej O., dostarczająca kopry, stanowiącej często jedyny artykuł wywozowy. Duże znaczenie w skali światowej ma też produkcja ana-nasu (Hawai), trzciny cukrowej (Hawai, Fidżi) oraz wanilji plantowanej w O, francuskiej. Produkcję roślinną uzupełniają jeszcze banany, kawa i kakao (N. Kaledonja, Wyspy Tabuai). Hodowla na większą skalę jest prowadzona tylko na N. Zelandji, która jest ważnym eksporterem wełny i przetworów zwierzęcych. Politycznie 99,3% obszaru lądowego O. należy do Anglji, 0,4% do Francji, 0,2% do Stanów Zjednoczonych, 0,09% do Japonji, 0,001% do Chile. Ze stanowiska politycznego na podkreślenie zasługują posiadłości Stanów Zjednoczonych, które władając wyspami Hawajskiemi, najważniejszym strategicznie archipelagiem O. oraz wyspą Guam, przy posiadaniu pcw nych praw na wyspie Jap (Karoliny), na której, podobnie jak na Hawajach i Guam oparły one swoje połączenia kablowe z Filipinami, strategicznie są w O. uprzywilejowane.

Włodzimierz Kowalski.

Ochenkowski Władysław.

O. urodził się w Skrzeszewie na Podlasiu 21. XII 1840 Gimnazjum ukończył w Warszawie, poczem udał się na studja wyższe do Petersburga. Przerwał mu je