Magazyn6F201

444

POLSKA

wiło, że uchwała zapadła po jego myśli. Rząd przeniósł się do Piotrkowa. 5. II. 1813 pożegnał książę Józef Warszawę na zawsze.

Wkrótce z Piotrkowa rząd i armja musiały usunąć się do Krakowa.

Tymczasem cesarz Napoleon wystawił nową armję i przygotowywał odwet. Do ks. Józefa słał rozkazy, aby wszelkiemi siłami bronił twierdz Księstwa, by starał się prowadzić walkę podjazdową na tyłach armji nieprzyjacielskiej, dopóki nic nadciągną wojska napoleońskie. Opinja całego prawie kraju przeciwstawiała się niewzruszonemu w swych poglądach Poniatowskiemu, powszechnie domagano się zerwania sojuszu z Napoleonem i porozumienia z Aleksandrem. Fryderyk August ogłosił neutralność i nawiązał kontakt z Austrją. Rząd Księstwa szukał sposobów przejścia na stronę Aleksandra, nie wiedząc, że wszyscy trzej zaborcy wszczęli już rokowania wymierzone przeciw interesom Polski. Na widownię polityczną wysunął się znowu ks. Adam Czartoryski, niestrudzony orędownik sprawy polskiej; wzywał on ks. Józefa do zawarcia rozejmu z Rosją. Długo walczył z sobą Poniatowski, długo ważył, czy, ulegając namowom, nie narazi na szwank honoru oręża polskiego, czy, przechodząc na carską stronę, przysłuży się ojczyźnie. Wreszcie powziął decyzję. Dn. 7. V. 1813, zapewniwszy sobie korzystne warunki odwrotu, opuścił Kraków i wraz z rządem Księstwa ruszył na czele armji na zachód. W czasie odwrotu otrzymał wiadomość, że cesarz odniósł stanowcze zwycięstwo pod I.iitzen i zamierza wkroczyć do Polski. Ks. Józef próbował wstrzymać odwrót, by wznowić operacje wojenne. Nie dopuścili do tego Austrjacy. Armja Księstwa Warszawskiego musiała podążać do Napoleona, pozostawiając państwo w ręku zaborców.

Klęska Napoleona pod Lipskiem (19. X. 1813) i bohaterski zgon ks. Józefa były kresem nadziei polskich. O losach narodu polskiego miał zadecydować kongres wiedeński.

Po opuszczeniu Warszawy przez rząd i wojsko Księstwa, w mury stolicy wkroczyła armja rosyjska. 14. III. 1814 Aleksander utworzył w Warszawie Radę Najwyższą Tymczasową składając w jej ręce władzę cywilną nad Księstwem. Naczelną władzę wojenną, niezależną od Rady, sprawował feldmarszałek Barclay de Tolly.

5. Królestwo Polskie. W czasie obrad kongresu wiedeńskiego sprawa polska należała do najbardziej skomplikowanych, rozwiązanie jej nastąpiło 3. V. 1815. Au-strja i Prusy podpisały układ w sprawie rozbioru Księstwa Warszawskiego, który następnie włączony został do aktu końcowego kongresu z 9. VI. Prusy od-zyskiv\ały Poznań i Toruń, Austrja — Kraj Tarnopolski. Kraków i jego okolica jako „Wolne" i „ściśle neutralne" miasto, oddany został pod opiekę wszystkich trzech mocarstw zaborczych. Resztę Księstwa Warszawskiego nazwano Królestwem Pol-skiem i połączono z Rosją; carowi przyznano tytuł dziedzicznego króla polskiego, jego rządy w Królestwie miały być opai te na konstytucji. Wszystkim ziemiom polskim gwarantował kongres wiedeński urządzenia narodowe, dostosowane do wymogów politycznych poszczególnych mocarstw.

Dn. 20. VI. 1815 odbyła się uroczystość ogłoszenia Królestwa Polskiego. W myśl ukazu carskiego z 20. V. Rada Najwyższa Tymczasowa została rozwiązana, a władzę jej przejął Rząd Tymczasowy. Do chwili ułożenia i ogłoszenia ustawy konstytucyjnej obowiązywać miały wydane przez Aleksandra „zasady Konstytucji Królestwa Polskiego". Zapewniały one, że Królestwo używać będzie ustawy narodowej, opartej na zasadach porządku, sprawiedliwości i wolności.

Wjazd Aleksandra I do Warszawy nastąpił 12. XI. 1815. Dn. 27. XI. podpisał Aleksander I konstytucję Królestwa Polskiego. Konstytucja ta, jakkolwiek była najbardziej liberalna ze wszystkich w Europie współczesnej, zawierała mnóstwo luk, celowo utworzonych przez cara, a znacznie obniżających jej istotną wartość. Główne postanowienia ustawy były następujące: W czasie nieobecności monarchy naczelną władzę w państwie sprawuje namiestnik, przewodniczący z głosem decydującym w Radzie Stanu i Radzie Administracyjnej. Rada Stanu składała się z ministrów radców stanu i referendarzy stanu, oraz osób specjalnie przez króla powołanych. W kompetencjach jej leżało układanie projektów ustaw, pociąganie urzędników do odpowiedzialności, badanie sprawozdań Komisyj Rządowych, czuwanie nad integralnością konstytucji, przedkładanie królowi odpowiednich uwag. Władzę wykonawczą dzierżyła Rada Administracyjna złożona z ministrów i osób wyzna-