Magazyn6201

50

żółtawa, wielkości wiśni. Nasiona twarde, sprężyste.— Ojczyzną jego wyspy kanaryjskie, lecz wprowadzony rośnie nader licznie w Indyaeh wschodnich.

Kłodzina okwitujo w żywiczny sok krwisty, który— bęc dobrowolnie wynikły bą<5 przez nacięcie— deitarcza iywicy lub krwi smoezćj — sauguia Draconis; którój miejsce w Landlu dzisiejszym zastępuje dużo lepsza, otrzymywana z rodzaju Smigny z palmowych.

IiODZAJ 47. Szpartig [Asparagus Lin.].— Kwiaty rozdzielnoplciowe. Okwiat koronowy, głęboko 6dzielny, trwały; łatki równo, inorwowc, schodzące się dzwonkowato. Pręcików 6, osadzonych na podstawach łatek i od nich krótszych; nitki nitkowato-szydłowate; główki 2woreczkowe, wy krojone, wewnątrzwrotne,— w kwiatach żeńskich czcze. Jajnik eliptycznie-kulisty, 3komorowy,— w kwiatach męzkich czczy; komory 2zalążkowe; zalążki uczópionc u osi środkowej, nadległe; slup szyjkowy odpadający; znamię 3wrębne, z łateczkaini odgiętemi. Jagoda kulista, 3komorowa; komory 2nasionowe. Nasiona w grzbiecie wypukłe, z przodu ką-towate i środkiem tegoż uczepione; skórka czarna, drobniuch-no a wgnieciono kropkowana. Zarodek obły, z obu końców tępy, skośnie-poprzóczny.

Gat. ł. S. likarski [A. officinalis Lin.]. IIay. 8. t. 29. — Kłąb trwały, poziomy, czołgający się, osłany włóknami bardzo długiemi, mięsistemi; wypustki liczne, soczyste. Łodygi roczne, gładkie, wzniesione, wićchowo rozgałęzione, w dzikim i stopowe a w uprawianym do 5' dorastające. Liście łuskowate, 3kątnie-jajowolancetowate, błonkowate; z ostrogą krótką i zielną a wsteczną. Zrzutki wiązkowe (C —9), nitkowate, nierówne. Szypułki 1 kwiatowe, w kątach rozgałęzień,

Sste, odgięte, powyżćj połowy wstawowate. Kwiaty roz-lopłciowe, bezwonne, zielone; główki tępo, bezbronno. Jagody kuliste, czerwone, wielkości nasion pospolitego grochu, 4—6nasionowe.— Dziko rośnie po łąkach wilgotnych i po zaroślach nadmorskich Europy poludniowój , w Anglii, Francyi, Sycylii, Syberyi, Japonii; uprawny zaś rozpowszechnionym już został dziś we wszystkich częściach świata cywilizowanego ; kwitnie w czerwcu.

Dawnymi czasy korzenie, jagody i nasienie Szparaga lub Oromotcego korzenia— radix, baccae et semen Asparagi, były •w zwykłćm użyciu jako lók roztwarzający, czyszczący krew , pędzący mocz; nasionom zaj przypisywano jeszcze do tego moc pobudzającą popęd płciowy, oraz używano ich w zastępstwie kawy. Nnjznajomszo wszelako jest użycie młodych wypustków— zwłaszcza uprawianych— jako pokarmu smakowitego, działającego dyetetyoznie dzielnie na narzędzia płciowe i moczowe; bo nawet moczowi udzielają odrażającój woni kociego moczu, a nadużyte — podobno— sprawili mogą moczenie krwią: działanie zaś to winny one asparaginowi, do którego otrzymywania dziś służą.