Magazyn6901

67

teczkown, w podstawie białćj czerwono kropkowana; łatcczka środkowa wykrojona do różnćj głębokości; ostroga obło-kli-nowata, zazwyczaj nieco krótsza od jajnika, podnosząca się. Torebka podłużna, obława.— Pospolity po suchych łąkach i pagórkach, tak w górach jak na płasczyznach Europy i Azyi środkowój; kwitnie w maju i czerwcu.

Bulwy tego gatunku oraz wszystkich następnych, znane są w lekarstwie jako aalep— nalep; który— mimo że i z krajowych jest bardzo dobry— uajwięcój pochodzi ze wi chodu. Jest to ś.odel' pożywiający, rozmiękczający, obwijający, łagodząc;, drażnienie i przeciwzapalny; dla tego tóż zadają go w . ynn., c uniacn, suchotach, zapaleniach zwłaszcza katarowych i to najwięcój dróg trawienia i moczowych.

Gat. 2. S. Kukawka TO. miłitaris Lin.] , także Kuka-wecⁿJcu, S. wielkokwiatowy. W. t. 240.— Bulwy wielkie, ja-jowo-podłużne. Łodyga 1—2’ wysoka, w podstawie zbiałeiui pochwami błoniastemi, a ku górze z 3—5ma liśćmi zbliżonymi, spodem prawie obła a górą niewyraźnie kątowata. Liście jajowate, 4" długie a l'/₂—2" szśrokie, odstające, tępe, w końcu nieco kapturkowate, jasno-zielone, łsnące, cokolwiek fałdowane , — górno 2 pochwowo - zwinięte i kończyste. Kłosy później ostrokrężnie wydłużone, z przysadkami bardzo krótkimi, szerokimi, kończystymi i błoniastymi. Kwiaty miło-wonne, szarawo-lillowe albo czerwonawe; łatki schodzące się, jajowato wydłużone, kończyste; miodowarga 3łateczkowa, z kropkami stórczącemi pędzelkowatemi i jasno - szkarłatnemi, — łateuzki całobrzegie, boczne równowązkie i 2 razy krótsze od środkowój szeroko - łopatkowatój lecz wykrójonój we wcięcie z małym ząbkiem; os trogf piawie-obła, cienka, tępa, lekko łękowata, zniżająca się, więcej niż 2 razy krótsza od jajnika.— Pospolity po wysoczyznach i polanowych murawach Europy; kwitnący w maju.

Bulwy dają wyborny salep.

Gat. 3. s. szerokoiiści [O. latifolia LlN.l, w dawnych zielnikach Dłońki albo Dłoń ChryStAsowti lub JBo£a_t także liączki— większe. FI. da. t. 260.— Bulwy szeroko dłoniaste, ninićj więcej głęboko na 2 lub 3 odnogi palozasto podzielone. Łodyga >/_a— P wzniesiona, tęga, wydrążona, obłą— tylko od góry kątowata, jednostajnie ulistniona. Li'cie ja-sno-zielone, zwykle bez plam, lecz dość często i ciemno-czerwono plamiste, rynienkowato wgięte, kończyste, lancetowato, długo- a wifitko-pochwiaste, wzniesiono-odstające. Kłos 2—3" długi, ostrokrężnie wydłużony ; z przysadkami długimi, w końcach wgiętymi, lancetowato kończystymi, zielonawo-szkar-łatnymi, z Których dólne dwa razy dłuższe od kwiatów. Kwiaty szkarłatne lub różowe, plamiste; łatki jajowate,— wewnętrzne Bklepisto schodzące się i okryte szyszak iwrto od zewnętrznego środkowego,— zewnętrzna boczne skośnie pod-

5.