Magazyn6601

174

pochodzi z najdojrzalszych owoców przez dobrowolno ściekanie ; pro-* wancka z podobnychże lekko ucisknnycli na zimno; a zielona przez wytłaczanie mocne na gorąco wszelkich resztek pozostających od 2ch pićrw-szych. Zastósownnie jój lókarskie wewnętrzne 1 zewnętrzne, jako środka łagodzącego i obwijającego, utrzymuje się ciągle od najdawniejszych czasów. Wyciekająeój z pniów starych żywicy, jako storaku ziarnowego — stora* in granis przyjemnój woni wanillowój, używają za kadzidło.

RODZAJ 150. Manunwiec fOrmis Reks.].— Kielich nader malóńki, 4szczćpny. Korona z 4ch płatków równowąz-kicli, bardzo długich. Pręcików 2, prawie równych koronie; o nitkach włoskowatych, a główkach sercowatych. Jajnik jajowy; szyjka zaledwie '/j części nitek wyrównywająca; a znamię rozszczópnne. Skrzydlak lnasionowy, lancetowaty.

Gat. 1. M. zwyczajny [O. europaea Pers.]. W. 1. 125. — Drzewo zaledwie 30’ dorastające; z gałęziami węzłowate-mi, modrawo-czarniaw-cmi, kropkowanemi żółto; a pąpiami szaro opylonymi. Liście nieparzystopierzaste, 3- a czasem 2- lub 4- i 5-parowe, na 10" długie; ogonek główny rynien-kowato wyżłobiony, lecz przytćm obrzeżony; listki ogonecz-kowe, (3’ i lba), już jajowate, już nieco wydłużone, już niemal-lancetowato kończyste, wyjąwszy podstawy nierównej i całkićj — wreszcie brzegu nierówno i tępo piłkowane , z wićrzchu nagie, a spodem nnjczęściój i to po nerwach ko-smato-omszone. Wićcliy znaczne, skupione, kątowe lub tćż końcowe, krótsze od liści i nieco nagięte; o przysadkach małych, równowązko-szydłowatych, włosistych. Kwiatki krót-koszypułeczkowe, wonne; z kielichem maleńkim, ziclonawo-żółtym; z łatkami korony dośó długiemi lecz bardzo wąz-kiemi; z pręcikami nieco - krótszymi lub równymi koronie. Skrzydlak prawie-skórzasty, nagi i cisy.— Nader zwyczajny w calćj Europie południowej ; kwitnie w kwietniu i maju. — [Fraxinus Ornus Lin.].

Już to dobrowolnie już (i to okwiciój) przez nacięcie, wysącza się s pnia tego szacownego drzewa sok lópki i słodki pełen mannitu, zwany manną— manna; która od najdawniejszych czasów używa jak najobszerniejszego zastósowania lćkarskiego, jako środek łagodnie rozwalniający po odleżeniu się, a za świóża pożywny. Odmiany jój handlowe zawisły, już od sposobu otrzymania, już tóź od miesiąca w którym ją wydobywają; i tak: najczystszą i najlepszą jest manna łzawa— manna in lacry-tn i s , wysączająca się dobrowolnie w porze najgorętszój; po niój idzie manna rynienkowata— manna canellata v. longa, ścinającasię w długich sztucznie naciętych rozporach kory w czasie lata; dalćj manna pospolita— manna vulgaris v. mastichina otrzymywana sztucznie pod jesieiS, z którój wybrane kropelkownte kawałeczki zowią manną ziarnistą lub wybieraną— manna in granis v. electa; po nich następuje manna brudna— manna sordiija, pinguis v. crassa wydobywana przed samą zimą, i dlatego nie wysychająca należycie: prócz tego pochodzącą z Hiszpanii i Sycylii, zowią manną kalabryjską — manna calabrina.