Magazyn61801

306

niknących ku górze a od zewnątrz mało gałęzistych, głównym zaś wybiegłym.— Ten porasta łąki wilgotne i najczę-ściój leśne, wysoko w góry w całćj Europie środkowej, oraz górskie polana; kwitnąc w maju i czerwcu.

Dostarcza ziela z korzeniem Krzyiownika gorzkiego — herba cum radicc Polygalae umarae, wzmacniającego i pobudzającego, najwięcój używanego w chorobach płuc i trzewiów brzusznych, zwłaszcza w suchotach wozgrzywych; także przysparzającego miśka mamczącym.

Gat. 2. K. grzechotniczy fP. SenegaLiN.], lub ciórpki. W. t. 57.— Ziele trwałe. Kłąb krótki, gruby, o wielu odnogach węzłowatych, ku górze wielogłowy, źółtawo-szary zewnątrz a białawy wewnątrz, osłany cienkowłóknistyrai korzonkami. Łodyga ³/_t—1' wzniesiona, obła, często omszona. Liście rozrzucone, bezogonkowe, 1—3"’ i 4—10'", zawsze— najniższe najmniejsze i prawie-łuskowate a tępe, ku górze coraz wzrastające i coraz ostrzójsze, aż wreszcie— najwyższe kończyste, podłużnie- i elliptycznie-lancetowate, niewyrażnie-drobnopiłeczkowane, nagie lub nieco-omszone. Kłosy zbite, 1 */₂—2” i dłuższe, o przysadkach drobnych i ostrych; z kwiatami białymi i drobnymi,— o działkach jajowato zaokrąglonych, białych z zielonemi żyłeczkami, równych koronie,— skrzydełkach węższych niż torebka,— łódce w końcu 3ła-teczkowój, z łatką środkową niezbyt wyraźnie - grzebieniasto wcinaną. Torebka jajowo-kulistawa, wykrojona w szczycie, zaledwie dłuższa od skrzydełek; nasiona zaś czarne, biało-włosiste. — Znachodzi się po lasach w Ameryce północnej; kwitnie w czerwcu i lipcu.

Z niego to otrzymany korzeń grzechotniczy lub Krzyiowni~ ka toirginiańskiego— radix Senegae v. Polygalae virginia nae, smaku ostatecznie ciśrpko-drapiącego, okwitujący w pierwiastek se-negin czy polygalin, słynny jest w ojczyźnie jako środek pewny wra-zach ukąszenia przez grzechotnika: u nas zaś w Europie zyskał wielką wziętość ze swych skutków pobudzająco - rozpuszczających, podnoszących wydzielanie błon śluzowych i czynność całego układu limfatycznego, oraz usposabiających do łatwićjszój wymiany pierwiastków w ustroju; wszelako główne jego zastósowanie, było w chorobach piersiowych przeciągłych zagrażających suchotami.

RODZAJ 242. Pmrtwin [krameria Lóffl.J.— Kielich 3 — 5działkowy; z działkami 2ma bocznemi i tylną prawie -równemi, a 2ma przodkowemi (jeśli są) nierównemi i zbliżonemi, z których wewnętrzna mnićjsza a czasem prawie żadna. Korona z 5ciu płatków nierównych; 3ch przodkowych zbliżonych, z paznogciami zrosłymi w podstawach, a blaszką małą i często zronioną; 2ch tylnych odległych, bez-paznogciowych, ogrubnich i schodzących się ukośnie. Pręcików 4, lub przez zronienie 1 czy 3, nierównych — bo bocznych dłuższych i podnoszących się a przodkowych wzniesio-no-schodzących; nitki wolne, ogrubnio-niteczko watę; główki