Magazyn6101

150

ziomku kątowata a ku górze przez zbiegające liście skrzy-dlasta, porosła włosami tęgimi i wstecznymi. Liście pomarszczone, faliste, całobrzegic, z wićrzchu tęgo - włosiste całkiem — a spodem tylko na nerwach; z tych najniższe podłużuie-jajowate, zaostrzone, a w podstawie zwężające Bię coraz bar-dzićj w ogonek rynienkowaty (9" i 3"),— wyższe zaś jajowato-lancetowate, (5" i 1"), zbiegające po ogonku aż na łodygę,— a najwyższe lancetowate, (3" i '/₂"), bezogonkowe i wprost przedłużające się w długie skrzydełka łodygi. Grona kwitnąco poodginane i gęste, a po odpadnieniu kvv' itów wzniesione i wiotkie; o kielichach tęgo włosy ch, z zębami zaostrzonymi i wzniesionymi; o koronach '/a"' długich, fiołkowo-różowych, różowych lub żółtawo-białych,— z krajem równym rurce, a jego zębami poodginanymi. Orzeszki ciso-czarniawe, lśnące.— Jeden z najpospolitszych po łąkach wilgotnych, po nad strumieniami i po wiklach w całój Europie; kwitnie od maja do lipca, a czasem po drugi raz w sierpniu i wrześniu.

Dawnićj nader powszechnie przez lekarzy, dziś zaś mało kiedy używanym bywa korzeń Żywokoata lub Koszty wała większego — rudi.. Symphyti v. Consolidae .najeris; który, jako klćisty i nieco-ścięgający, zalecam, — w krwiopluciu, biegunkach, cz rw oni ach, zewnętrznie zaś zmiażdżony do obkładania jłamanycu członków, przepuklin, wrzodów.

RODZAJ 138. Borah [Borneo Toukn.]. — Kielich 5dzielny. Korona kółkowa; z gardzielą o 5ciu osklepkach i Hakowatych i wykrojonych; z krajem wrębnym w 5 łatek jajowato-kończystych i roztwartych. Pręcików 5, osadzonych w gardzieli i wystających; nitki króciuchne, z przyrostkiem na grzbiecie chrząstkowatym; główki lancetowate, ostrokończy-ste, składające się w ostrokręg. Jajnik 4łatkowy; szyjka nitkowata; znamię pojedyncze. Orzeszl i 4, odosobnione, osadzone na dnie podstawami wydrążonemi i obwl idzionemi brzegiem wystającym.

Gat. 1. B. lekarski [B. officinalis Lin.], także Wołowym językiem potowym dawnićj mieniony. Hay. 3. t. 38.— Ziele roczne. Korzeń prawie-marchwiowaty, gałęzisty, białawy, soczysty. Łodyga do 2’ wzniesiona, gałęzista, soczysta, porosła szczecinami kłującemi i odstającemi. Liście nieco-pomar-Bzczone, całobrzegie ale lekko faliste, z wićrzchu całe szcze-cinowatowłose a spodem tylko po nerwach; korzeniowe przewrotnie -jajowate, (8" i 4"), tępe, zwężone w długi ogonek; łodygowe mnićjsze, bezogonkowe, wpółobćjniujące i nieco więcćj wydłużone; najwyższe zaś prawde-sercowate, kończyste i obćjmujące łodygę. Grona po )dgir ane, później wydłużone, tęgo- i ostro-szczeciste; z kwiatami długoszy pułkowy mi, przegiętymi, jasno-niebieskimi, rzadko czerwonawymi albo białymi, — o nitkach ku podstawie wartołkowatych, ku wewnątrz 2ramicnnych, których odnóiki zewnętrzne naprzcmianległe