FizykaII09101

86

86

FigJ 32.

iip, szklannych tafel, lub krążków metalowych, jednostajnie grubych, otrzymywali według rozmaitego ich utwierdzenia i pocierania smyczkiem różne figury dźwięku, mianowicie tak zwane promieniste czyli raczej średnicowe (diametralne), współśrod-kowo kołowe i mieszane figury. Pierwsze są złożone z samych średnic i dzielą obwód krążka na parzystą liczbę części, a powierzchnię jego na taką samą ilość wycinków. Otrzymujemy je bez trudności, gdy utwierdziwszy taką płytkę w samym jej środku za pomocą powyższych kleszczów (fig. 30), prowadzimy smyczek po jej brzegu prostopadle, dotykając się jej prócz tego palcem w stósownem miejscu. Fig. 31 powstanie, dotknąwszy się palcem brzegu płytki w punkcie o 45° oddalonym od miejsca, w którera wstrżą-śnienie jej za pomocą smyczka nastąpiło. Do wywołania Fig- 32 potrzeba się dotknąć jćj brzegu w dwóch punktach , oddalonych od Fig. 31. siebie o 60°, i pocierać ..smyczkiem w miejscu, o 30° od jednego z nich oddalonem. Na blachach metalowych, mających 3 do 4 decimetry w średnicy, uważano nieraz 36 do 40 takich podziałów na obwodzie. Ta ich parzysta liczba tłumaczy się tem, że najprzód drgania we wszystkich tych podziałach w zgodności ze sobą być muszą, to jest wszystkie w równym czasie równą ilość drgań odbywają, a że równe mają długości, więc też równą przestrzec zajmować muszą; powture, oddziały obok siebie leżące są w przeciwnych ruchach, co w razie nieparzystćj liczby podziałów nie byłoby moż-liwem.

Chcąc otrzymać linije węzłowe, współśrodkowe z obwodem tafli, które w najprostszej postaci wystawia Fig. 33, przymocowuje się ją w jakiem bądź innćm miejscu jej powierzchni i wstrząsa albo na obwodzie w miejscu C, bliższem punktu przytrzymania, przez który właśnie kółko linii węzłowćj przechodzi, albo też od strony środka, do czego służy otwór dosyć szeroki, aby się doń ze smyczkiem dostać było można. Fig. 34 (obie na nast. sir.) wskazuje ułożenie się piasku na powierzchni tafli, wziętej