page0047

43

żliwe mogłyby równie dobrze istnieć, jak i te, które faktycznie istnieją. Jeżeli atoli mogłoby istnieć więcej gwiazd, aniżeli ich istnieje, to zasada racyi zmusza nas do zapytania się, czemu istnieją tylko te,' które faktycznie są, a nie istnieją inne, równie dobrze uprawnione do istnienia? Wszak a priori żadna konieczność nie zachodziła, aby wyłącznie te istniały, które widzimy na niebie. Jeżeli zaś w gwiazdach samych przed ich powstaniem, a więc w stanie ich możliwości, żadna nie istniała racya, aby jedne istniały, inne zaś nie, to tej racyi istnienia jednych, a nieistnienia drugich trzeba szukać w woli rozumnej Boga. Wobec faktu, iż nie wszystkie gwiazdy, któreby mogły istnieć, istnieją faktycznie, nasuwa się wniosek nieuchronny, że skończona jest ilość tych gwiazd, które istnieją.

§ 4. Czy układ obecny wszechświata jest odwieczny?

Czas i przestrzeń, to pojęcia bliźniacze, wywołujące się nawzajem, to dwie kategorye, które władną każdem jestestwem materyalnem. Po uzyskaniu tedy poglądu na stosunek wszechświata do przestrzeni, rozważyć należy wszechświat w stosunku do czasu

Jak co do przestrzeni, tak i co do czasu jest rzeczą trudną urobić sobie całkiem pewny sąd o jego stosunku do wszechświata. Za mało bowiem jeszcze znamy budowę świata, a rodzaj ludzki za krótko żyje, aby można było orzekać coś stanowczego o dziejach wszechświata. Mimo to niektórzy autorowie twierdzą bardzo apodyktycznie, że wszechświat nie miał początku i końca nie będzie posiadał. Rzekomo w imię nauki proklamują oni ruch wieczysty materyi, rozwijanie się światów poprzez wieczność całą, zanikanie jednych światów i powstawanie nowych, jak feniks z własnych popiołów, z rozbitych cząstek światów dawniejszych. »Nowsze poglądy na świat, pisze A. Schroot, a zwłaszcza przyrodnicze, nie znają stworzenia świata. Przyjmują one taki tylko świat, który jest wieczny i dlatego niestworzony. Prawda, że taki pogląd przechodzi siły zwykłe pojmowania rzeczy, i dlatego powsuwano do tego wyobrażenia różne pojęcia pomocnicze. Mówi się tedy dość powszechnie, że musiał kiedyś istnieć początek, przyczem niekoniecznie trzeba mieć na myśli słowa Biblii, które opiewają:

http://rcin.org.pl