page0050

Saxonija

45?

ołowiu, miedzi, niklu i kobaltu 315,137 centnarów, wyrównywających 1,901,023 talarom. Przemyśl saski niezmiernie się rozwinął i w większej części gałęzi swoich doszedł do najwyższego stopnia doskonałości. Rząd zawsze się nim opiekował i sprzyjał mu zatrudnieniem przeszło trzy piąte części ludności. W r. 1852 liczba rękodzielników i fabrykantów wynosiła 52,802. Tkactwo stanowi od czasów najdawniejszych najważniejszy przemysł saski, ogniskiem jego działalności są części wyższej Luzacyi sąsiednie Szlązkowi i Czechom. Chociaż ilość i ważność towaru na odbyt przeznaczonego zmniejszyła się mianowicie od czasu największego swego kwitnienia XVIII wieku, jednakże deseniowe tkackie wyroby z Grosschwenau, Zittau, gdzie fabrykacyja ich istnieje od r. 1666, mają zawsze europejską sławę. Walters-dorf, pod Zittau, jest ogniskiem fabryk cwelichu. Wyrabianie koronek jakkolwiek wielce cierpi na współzawodnictwie angielskich koronek maszynowych, zajmuje jednak mnóstwo kobiet w górnem Erzgebirge i tu i owdzie w Voigtlandzie. W okolicach Chemnitz, Zschoppau i Waldenburgu, wyrabiają mnóstwo artykułów pasamoniczych i guzikarskich. Wyrabianie materyj wełnianych, stanowi t»kże bardzo ważną gałęź przemysłu, z powodu wydoskonalenia pierwotnej materyi; w ostatnich czasach dołożono wszelkich starań, aby doskonałość mechanicznych sposobów fabrykacyi, dozwoliła temu interesującemu przemysłowi, wytrzymać korzystne współzawodnictwo z wyrobami zagranicznemu Wielkie ognisko fabryk sukiennych jest w Grossenhayn, w Bi-schoffswerda, w Bernstadt, w Kirchberg, w Kamenz, w Leisnig, i w Roisswein. Lekkie sukienka i pół-wełniane materyje, wyrabiają się nadewszystko w Crimnitzschau, tlanelle w Oderau i Halnichen. Nadzwyczajne postępy poczyniły niedawno fabryki nowych wyrobów, zwanych tnousselines de laine, które dzisiaj pizekładają powszechnie nad odpowiednie wyroby francuzkie i angielskie. Przędza bawełny na chwilę przez konkurencyą angielską zachwiana, teraz znowu kwitnie bardziej nawet jak przedtem; fabryki materyj bawełnianych niezmiernie się rozwinęły. Obrachowano, że ten rodzaj przemysłu zajmuje około 30,000 machin w wyższej Luzacyi, w Voigtlandzie i w Erzgebirge. Fabryki tkanin jedwabnych i wszelkich im podobnych wyrobów do dziś dnia najmniej ważne, koncentrują się w Penig, Frankenberg i w Anaberg. Prócz tego w Radeberg, w Freiberg, w Dreźnie i w Chemnitz istnieją fabryki wstążek aksamitnych, jedwabnych, gazowych, i t. p. Saxonija liczy sześćdziesiąt fabryk papieru, z których główniejsze znajdują się w Bau-tzen, w Sebnitz, w Hainsberg, w Penig, lecz produkcyja ich nie zaspokaja ogromnych potrzeb drukarstwa krajowego. Rękodzielnicza czynność Saxonii, prowadzi za sobą jak narozleglejszy handel, któremu sprzyjają odkryte jeszcze w dwunastym wieku kopalnie srebra w Erzgebirge i ustanowienie jarmarku Lipskiego. Od połowy czternastego wieku miejscowość ta miała udział w handlu ze Wschodem, przez Augsburg i Norymbergę. Jest ona zawsze wielkiem ogniskiem handlu tranzytowego, expedycyi, kommissów i zamiany, a także środkowym punktem handlu księgarskiego w Niemczech, a jarmarki są tam najwięcej uczęszczane. Ruch interesów handlowych obliczają przeszło na 200 miljonów franków. Główne artykuły wywozowe saskie są: cienkie wyroby wełniane, płótna, koronki, w^rełna, przędza surowa, wyroby bawełniane, kruszce, farby, porcelana i żwir. Artykułami zaś przywozowymi są mianowicie: bawełna, jedwab, wełna, konopie, guano, drzewo (czeskie), towary kolonialne, tytoń, wino, ryby morskie, artykuły mody i t. p. Powiedzieliśmy, że Saxonija należy do Zollmreinu, otóż z wspólnego dochodu, który w r. 1853