page0011

3

Saski palatynat — Saskie elektorstwo

dniej i południowej, równie jak i Saxonii niższej, o których wzmiankują dawni kronikarze. Około roku 1040 hrabiowie Goseck otrzymali Palatynat, który w r. 1088 odebrali im hrabiowie Sommersburg; lecz nie zaprzestali oni używać tytułu Palatynów i nazywali się hrabiami palatynami Putelendorf\ od imienia zamku swojego (dzisiaj Bottelndorf, nad rzeką Unstrut). Z wygaśnięciem domu Sommersburg, w 1178 czy w 1180, palatynat przeszedł do landgrafów Turyngii, potem margrabiów Miśnii. Fryderyk Ucieszny ustąpił go w 1347 margrahium Brandehurskim, za co ci z rzekli się na jego korzyść wszelkich pretensyj do Misnii. W roku następnym palatynat przypadł znowu, wraz z Marchiją Landsberg i zamkami Kyffhausen i Altstaedt, tytułem przeżycia, Agnieszce, wdowie Henryka starszego brandeburgskiego. Brat jego, cesarz Ludwik Bawarczyk, zatwierdził ją r. 1230 w posiadaniu, jednocześnie nadając ewentualnie palatynat hrabiom Anhalt. Syn księżnej Agnieszki w r. 1233, skutkiem małżeństwa, przeniósł palatynat na księcia Magnusa Sasko-Lauen-burgskiego. Gdy ten r. 1347 sprzedał marchiją Lauenburgską Fryderykowi Paw ażnemu, ten ostatni przybrał również tytuł hrabiego palatyna, którego się następnie zrzekli margrabiowie Misnii, jako niemającego w'agi. Książęta sascy, askańskiego szczepu, aż do wygaśnięcia ich domu, pozostali posiadaczami Palatynatu, który wraz z księztw'em Saskiem, przypadł margrafowi Fryderykowi Kłótnikowi, a ten wcielił go do innych prowincyj, i zrzekł się tytułu hrabiego Palatyna, zachowując tylko jego herby.

Saskie, tak zwane jezioro w' wielkiem ks. Poznańskiem, powiecie Czarn-kowskim, na północnej stronie rzeki Noteci położone.

Saskie elektorstwo. Twierdzą że w wieku I przed narodzeniem Chrystusa, w okolicy której w wieku XIII nadano nazwę Elektor siwa saksońskiego (saskiego), zamieszkiwał lud Hormandurów\ Od tejto może nazwy, poszła nazwa Thuryngów, ludu służącego Niemcom za przedmurze od Słow ian, a który na wschodniej granicy Niemiec, założył potężną krainę, pomiędzy Elbą i Menem, Harcem i Dunajem. Od V wieku dawną dziedzinę Hermandurów zajmowali Serbowie, pokolenie słowiańskie, które po upadku królestwa Tu-ryngskiego, z początkiem VI stulecia przebyło Elbę i Muldę, a wkrótce potem i Skaldę. Przywykli do rolnictwa i do chowu bydła Sorbowie, stale tam osiedli i zaczęli uprawiać ziemię. W połowie VI wieku kraj położony pomiędzy Elbą, Muldą, Pleissą, Eislera i Skaldą zajmowali Sorbowie, w' rozmaitych miejscach pozgromadzani w osady, które się z czasem w kwitnące miasta pozamieniały. Aby przeszkodzić późniejszym ich napadom, Karlowingowic oddzielili się od nich obronną granicą i w połowie IX wieku, uderzyli na Sor-bów. Henryk I walczył z sąsiedniemi mu Słowiańskiemi ludami, z wiekszem jeszcze powodzeniem aniżeli ojciec jego słynny Otton. Zimą roku 927 na 928 pokonawszy Helwetów', a w następnym roku podbiwszy zupełnie Dalemincyjan, pomiędzy Elbą a Muldą, w 928 ustanowił margrabstwo Misnii dla obrony na Sorbach zdobytej dziedziny, a Niemcy powtórnie osiedlili się tam teraz obok zwyciężonych. Za pancwania cesarza Ottona I, założono biskupstwo Misnii dla nowego margrabstw a, biskupstwo z Zeitz (przeniesione później do Naum-burga dla Turyngii północnej, co szczególniej wpłynęło na rozwój rolnictwa. Dawni margrabiowie Misnii należeli do różnych dynastyj słynnych w historyi Niemiec, aż do chwili, w której tytuł margrafa, po zabiciu Egberta II, który się był zbuntował przeciw cesarzowi Henrykowi IV, przeszedł w r. 1090 na dom Wettin, którego jeden członek, hrabia Konrad, doszedł do dziedzicznego posiadania margrabstwa, i znakomicie posiadłości swoje rozszerzył, już to przez: