page0014

6 Saskie elektorstwo — Sasko-Altenbnrgskie księztwo

stępstwo tronu anstryjackiego, monarcha ten walczył początkowo w szeregach przeciwników Maryi Teresy; lecz gdy zawarty 1742 r. pokój w Berlinie, nie zwiększył bynajmniej jego posiadłości kosztem Austryi, podczas gdy Fryderyk II zyskiwał na nim większą część Szląska, elektor w Maju 1744, przeszedł na stronę anstryjacką. Druga wojna szlązka równie bezowocną była dla Saxonii jak i pierwsza, a nadto Saxonija pomimo strat, musiała nadto zapłacić Prussom milijon talarów wynagrodzenia, a stanowcze ustąpienie Szląska, utrwaliło przewagę Pruss w Niemczech północnych. Pokój w Sankl-Hu-bertsburg, który 15 Lutego 1683 r., zakończył siedmioletnią wojnę, w ciągu której Saxonija była łupem najstraszliwszego spustoszenia, znowu obciążył ją długiem 4 milijonów talarów. Ilrahia Briihl, płochy polityk i rozrzutny minister, wywierał najzgubniejszy wpływ przez cały ciąg panowania elektora Fryderyka Augusta. Zacny elektor Fryderyk Chrystyjan, w ciągu krótkich rządów swoich (od 6 Października do 17 Grudnia 1763), celem uporząukowania finansów, chwycił się rozmaitych reform i oszczędności, w czem naśladował go także i administrator Xawery podczas małoletności elektora Fryderyka Augusta III (1763—1768). Panowanie tego ostatniego odznaczyło się znako-mitemi ulepszeniami administracyjnemi i sądowemi; nie przyjął on w^r 1791 r. polskiej korony, chociaż według konstytucyi była ona dziedziczną tak w linii męzkiej jako i w żeńskiej, ponieważ zdrowo osądzić umiał stanowisko Polski względem Rossyi. Jakkolwiek konferencyja monarchów w Pilnitz, miała miejsce na jego territoryjum, udział w wojnie przeciw zrewoltowanej Francyi przyjął tylko w ten sposób, że obowiązkowy swój kontygens dostarczył jedynie jako książę casarstwa. Kiedy po zawarciu pokoju w Bazylei (1795 roku), Prussy odłączyły sic od Austryi i od cesarstwa Niemieckiego, kontyngens saski pozostał na linii i miał udział w zwycieztwie odniesionem pod Wetzlar dnia 15 Czerwca 1796, przez arcyksięcia Karola. Zwycięzki pochód generałów Moreau i Jourdan zmusił elektora do żądania zawieszenia broni, po którem wkrótce (w Sierpniu) nastąpiło zawarcie pokoju neutralności. Posłowie elektora na kongres w Rastadt, a później od 1802 w Norymberdze, nadaremnie popierali prawra cesarstwa przeciw roszczeniom zwyciezkiej Francyi i bronili drobnych niemieckich książąt przeciw chciwości potężniejszych monarchów. Fryderyk August zachował tytuł elektora, pomimo, że utworzenie związku położyło koniec istnieniu Niemieckiego cesarstwa. Gdy wybuchła wojna między Prussami a Francyją, 22,000 Sasów pod wodzą księcia Hohenlohe, walczyło w Październiku 1806 r. w Turyngii przeciw Napoleońskim francuzom, aż póki bitwy pod Auerstadt i Jena nie rozstrzygły losu Niemiec północnych. Dnia 11 Grudnia 1806 elektor zawarł z Napoleonem pokój w Poznaniu i jako król saski przystąpił do Związku Reńskiego.

Saskie królestwo, ob. Saxonija.

Sasko-Altenbnrgskie księztwo, ma 19 mil kwadratowych rozległości. Jest to jeden z najbardziej kwitnących kraików w Niemczech, graniczy z królestwem Saskiem, z prowincyją Saxonii pruskiej, z wielkiem księztwom Wej-uarskiem, z księztwem Meiningen, z księztwem Rudolstadt i z państwem Gera, które go dzieli prawie na dwie równe części, cyrkuł wschodni i cyrkuł zachodni. Ludność całkiem protestancka, składa się z 132,849 mieszkańców, w tych 200 katolików. Wieśnicy cyrkułu wschodniego, pochodzący od Wen-dów, odznaczają się oryginalnością odzieży, obyczajami i zwyczajami; słyną w całych Niemczech z doskonałego uprawiania roli, z oświaty i dobrobytu. Głównym przemysłem ludności cyrkułu zachodniego jest wyrabianie sprzętów