page0016

⁸    Sasfeo-Koburg-Gotajsfeie księztwo

Unstrat i lim. Większość jego mieszkańców jest protestancka. Grunt w ogólności żyzny i lesisty. W księztwie Gotha znajdują się kopalnie węgla ziemnego. W Gotha także, w Ohrdruff i w Elgersburg znajdują się fabryki porcelany. tudzież wielka fabryka cukru burakowego w Gotha. Gimnazyja istnieją w Koburgu i w Gotha; to ostatnie miasto posiada biblijotekę złożoną z 150,000 tomów, obfitującą mianowicie w książki wschodnie, gabinet zoologiczny, piękny zbiór obrazów, starożytnych zabytków i medalów; Koburg również posiada zakłady tego rodzaju, lecz mniej ważne. Uniwersytet w Jenie służy księztwu temu, podobnie jak i wszystkim innym posiadłościom rozmaitych gałęzi linii ernęstyńskiej. Na teatrze książęcym, dającym przedstawienia kolejno to w Gotha to w Koburgu, występuje wyborna trupa. Budżet finansów z lat 1853 do 1857, oznaczał dochody publiczne księztwa Koburgskiego na 369,143 florenów, a wydatki na summę podobną, dla księztwa zaś Gotajskiego dochód roczny w tym samym przeciągu czynił 974.750 talarów, co pokrywało wydatki. Według decyzyi sejmu związkowego, z d. 10 Marca 1853, kontyngens związkowy obu księztw ustanowiony został na 1,240 ludzi wojska linijowego i 620 ludzi rezerwy; razem 1860 ludzi. Książę ma udział w małej radzie sejmowej, z dwunastym głosem; ma także głos na zgromadzeniu plenarnem. Książę panujący, Ernest II, urodzony 21 Czerwca 1818, znany jest w Niemczech z wyprawy swojej do Szlezwigu w r. 1849, z swojego usposobienia liberalnego i z mocnego zamiłowania sztuk pięknych i literatury, jakiego daje dowody przy każdej sposobności. Rezyduje w Koburgu, jako kompozytor posiada znakomitą sławę. Istnieją rozmaite partycyje oper jego utworu, które z wielkiem powodzeniem przedstawiane były na scenach lirycznych Niemiec. Starszą liniję Sasko-Koburgską (oh. Dom Saski), Założył w roku 1680 Albert, młodszy syn Ernesta Pobożnego, ale ta na nim wygasła r. 1699. Spór o prawo następstwa w jego krajach pomiędzy domami Gotha, Hildburghausen, Meinin-gen i Saalfehl, decyzyja rady aulicznej cesarstwa wprawdzie rozsądziła, lecz Meiningen protestowało ciągle przeciw tej decyzyi, aż w r. 1793 komissyja cesarska wprowadziła ją w wykonanie. Gotha nic nie otrzymało, a trzy inne linije podzieliły się posiadłościami. Założycielem linii dzisiejszej Sasko-Ko-burg-Gotajskiej, jest Jan Ernest, siódmy syn Ernesta Pobożnego, linija ta pier-wiastkowo nazywała się Sasko-Saa/feldska. Syn Ernest nie doczekał końca sporu o następstwo w Koburgu; umarł w 1729, a dwaj jego synowie Chrysty— jan Ernesti Franciszek Jozyjasz, którzy po nim nastąpili, panowali wspólnie. Zająwszy r. 1735 Koburg w posiadanie, wraz z innemi miejscowościami, ustanowili rezydencyją w Koburgu. Chrystyjam Ernest który był zawarł małżeństwa na lewą rękę, umarł w 1745; brat jego rządził natenczas sam i zaprowadził prawo pierworodztwa. Syn jego i następca Ernest Fryderyk, umarł w 1800, zostawiając 1,261,000 florenów długu. Fryderyk Antoni, syn jego i następca, zdołał przywrócić porządek w finansach, ale tylko przez nałożenie na ludność nowych podatków, które spowodowały takie niezadowolenie, iż wybuchł bunt, poskromiony jedynie wdaniem się siły zbrojnej sasko-elektorskiej. Książę umarł 9 Grudnia 1806 r., zanim mógł przystąpić do konfederacyi Reńskiej; a że syn jego Ernest I, natenczas zostawał w służbie rossyjskiej, zatem wojska francuzkie zajęły księztwo. Pokój w^r Tylży sprowadził księcia do Koburga. W skutku uczynionej mu na kongresie wiedeńskim obietnicy powiększenia jego terntorium, otrzymał w r. 1816, księztwo Lichtenberg, nowo erygowane nad brzegami Renu, lecz sprzedał je Prussom w roku 1834. Dnia 8 Sierpnia 1821, zgodnie ze zgromadzeniem stanów, nadał krajowi konstytucją reprezen-